مدیرالنفیسه

گزیده ای از سخنان میرزا اسماعیل دولابی: در کربلا هم قحطی آب بود و هم قحطی محبت

چه بین اهل مجاز و چه بین عرفا، عشقی مانند آن‌چه در عاشوراست بروز نکرده

مرحوم میرزا اسماعیل دولابی، عارف سالکی است که روز به روز بر تعداد شیفتگان کلامش افزوده می شود. خواندن ” طوبای محبت ” او در این روزها بیش از هر زمان دیگری بر دل می نشیند.
جملات زیر گزیده ای از سخنان ایشان درباره محرم و امام حسین(ع) است.

* هرکس هر مصیبتی داشته باشد از شیعیان ومسلمانان ومومنان حتی اشقیا اگر مصیبت امام حسین(ع) خوانده شود همه بخشیده میشوند.
* حضرت سیدالشهداء به مردم احتیاج نداشت، اما اینکه می فرمود مرا یاری کنید، یعنی مسلک مرایاری کنید مقصد مرا یاری کنید همکار وهمراه من باشید. وقتی نماز میخوانید یا کار خوبی انجام میدهید به انبیا واولیا کمک می کنید.
* در دستگاه امام حسین حتی ریا هم مدح شده است اگر مالت را جلوی مردم بدهی یاسینه بزنی خوب است.
* اگر کسی هم ته جهنم باشد با این امامانی که من می بینم آخر سر او را بیرون میآورند وکسی راآنجا باقی نمی گذارند.

* ماه محرم یکی از ماههای تکامل است ومحبت وعزاداری برای امام حسین(ع) انسان را زود به مقصدمی رساند.
* همه اهل بیت کشتی نجات هستند ولی کشتی نجات امام حسین سریعتر است.
* امام حسین(ع) تجلی خداست درحدیثی است کسی که آن حضرت را با معرفت زیارت کند خداوند بنفسه به آن زائر مخلوط میشود.
* در دهه اول محرم تجلی امام حسین عالم را عوض می کند. اگر کسی در شب تاسوعا و عاشورا چشم باطنش بازباشد می بیند که هر مومن وکافری محزون است.

* در کربلا هم قحط آب بود وهم قحط محبت.
* چه بین اهل مجاز وچه بین عرفا، عشقی مانند آنچه در عاشورا است بروز نکرده است.
* غم کربلا غمهای دیگر را از بین می برد.
* غم بدون امکان گریه سخت است واسمش حزن است وخزانه حزن وغم عاشورا دل حضرت زینب(س) است.

* کربلا وعاشورا شرابی دارد که همه گناهان را آب می کند.
* هنگام عزاداری انسان در دلش باز می شود وامام حسین(ع) داخل می شوند.
* نماز، روزه، قرآن، ایمان و … هریک چهار فصل دارند و عاشورا بهار ایمان است.
* فرمودند: همهٔ زمین‌ها کربلا و همهٔ روزها عاشوراست، ولی نفرمودند همه‌ٔ شما امام حسین‌اید، گذاشت خودتان درک کنید.

تابلوهای راهنمائی و رانندگی در جاده ها ،هر یک پیام خاصّی دارند. برخی توجّه می دهند و برخی اخطار. برخی دیگر نیز یادآوری کننده و تأکیدکننده اند. تعدادی هم از راننده می خواهند که خود را نسبت به وقوع هر گونه حادثه احتمالی پیش رو مجهّز سازد.

در واقع تمام این تابلوها، دست در دست یکدیگر، می خواهند به گونه ای راننده را سالم به مقصد برسانند و خطر لغزنده بودن جاده را به اطلاع رانندگان برسانند.

« جاده لغزنده است»، همان تابلوی راهنمائی است امّا فرا روی دولتمردان وکارگزارانی که قصد دارند در مسیر پرپیچ و خمِ خدمت به مردم و تصمیم گیری برای نظام اسلامی حرکت کنند.

این تابلوها، پیام های ابرمردی است که حکومت کوتاه ۵ ساله اش الگویی تمام عیار، برای همه ی عدالت پیشگان وآزادگان عالم، به ویژه کارگزاران و مدیران نظام اسلامی است.

این تابلوها با پیام های خود می کوشند، مسؤولان را در جهت پیمودن مسیر خدمتگزاری به ملّت ، یاری کنند.

پس لطفا برای سلامت راندن در مسیر خدمت در دوران مسئولیت ،یک بار هم که شده  این تابلوها را  که برگرفته از نامه های ۲۶، ۲۷ و ۵۳نهج البلاغه امیرالمومنین علی (ع)است باهم مرور کنیم.
جناب مدیر؛
▪ واجباتت را با اخلاص انجام بده!
▪ فراوان یاد قیامت کن !
▪ مراقب هجوم شیطان باش!
▪ خویشتن دار و منصف باش!
▪ با خودسازی، مردم را تربیت کن!
▪ مردمی باش ودرجمع مردم حضور پیداکن و باآنان گفتگو کن !
▪ با مردم رو راست و شفاف باش!
▪ با مردم مهربان و دوست باش!
▪ دربرخورد با مردم حوصله کن و با آنها با عدل و انصاف رفتار کن!
▪ با مردم تند خو نباش و به آنها دروغ نگو!
▪ به ملّت خیانت نکن!
▪ خشنودی خدا را با خشنودی مردم عوض نکن!
▪ بر سرمردم منّت نگذار!
▪ به فکر مشکلات محرومان باش واز آنان روی برمگردان!
▪ رعایت حال محرومان و طبقات پائین جامعه را بکن!
▪ حقّ را به حقّ دار بده!
▪تا می توانی با پرهیزکاران و راستگویان بپیوند!
▪ از خشم عمومی مردم بترس!
▪ مراقب مسؤولان دفترت باش! 
▪ مراقب نزدیکانت باش!
▪ سهم خواهی و ویژه خواری نکن! 
▪ هرگز شتاب زده عمل نکن!
▪ در انعقاد قراردادها و پیمان ها دقّت کن!
▪ در مقابله با دشمن، دوراندیش باش!
▪همیشه در دسترس مردم باش!

ودر پایان این فراز از نامه ۵۳امیرالمومنین علی (ع) می تواند دعای همه مدیران و کارگزاران باشد:

” از خداوند بزرگ، با رحمت گسترده و قدرت برترش در انجام تمام خواسته ها، درخواست می کنیم که به آن چه موجب خشنودی اوست، من و تو را موفّق فرماید، که نزد او وخلق او، دارای عذری روشن باشیم . برخوردار از ستایش بندگان، یادگار نیک در شهرها، رسیدن به همة نعمت ها و کرامت ها بوده و این که پایان عمر من و تو را به شهادت و رستگاری ختم فرماید، که همانا ما به سوی او باز می گردیم".

*مدیرکل نهاد کتابخانه های عمومی خراسان رضوی

                               
 
«ایران قوی» یکی از شعارهای مهم و محوری آقای ابراهیم رییسی در انتخابات اخیر بود. شعاری که وام گرفته از سخنرانی رهبری در سال 98 است که در آن تصریح کردند «باید قوی شویم» تا تهدید نشویم.

  حالا که آقای رییسی، رئیس این جمهوری است شایسته است که همه در مورد این شعار محوری و مهم و راهکارهای عملی شدن آن همت و همکاری کنیم.

  هر کشور از دو رکن مهم ساخته می‌شود: دولت و ملت. و از این رو چهار وضعیت متصور است: «دولت ضعیف، ملت ضعیف»، «دولت قوی، ملت ضعیف»، «دولت ضعیف، ملت قوی» و «دولت قوی، ملت قوی».

  دولت ضعیف دولتی است که اقتدار لازم برای تدبیر امور و اداره کشور را ندارد. ملت ضعیف هم ملتی است که در جامعه مدنی نحیف و هویت ملی ضعیف است و سرمایه اجتماعی و اعتماد اجتماعی و هویت ملی در آن کم و کم‌رنگ است.

  در وضعیت «دولت ضعیف، ملت ضعیف» اقتداری نیست تا نظمی حاکم کند و جامعه مدنی‌یی نیست تا مکانیسمی برای تعامل باشد. در این وضعیت نه دانشگاه مستقل شکل می‌گیرد و نه رسانه‌های توان‌مند. نه توسعه حاصل می‌شود و نه دردی درمان. مشکلات بر هم بار می‌شوند و جنگ قومی جای گفت و گوی ملی می‌نشیند.

  قصه پرغصه افغانستان این‌روزها همین حکایت «دولت ضعیف- ملت ضعیف است» که این کشور را در تلاطم و بحران قرار داده است. نماد یک کشور پرچم است و چه چیزی سخت تر از اینکه مردمی را به دلیل حمل پرچم در کوی و برزن بزنند؟ پرچم ضعیف نماد کشور ضعیف است.

  در دولت قوی اقتدار مبتنی بر قدرت مشروع است، اقتدارِ مبتنی بر قدرتی که کارآمدی و رضایت شهروندان را جلب کرده است.

  در افغانستان دولت ضعیف وجود داشت. چون به جای اقتدار ملی، قدرت قومی شده وجود داشت و قومیت‌ها موضوع تحلیل وضعیت سیاسی بودند.

  کشور قوی، درست نقطه مقابل وضعیت “دولت ضعیف، ملت ضعیف” است. «ایران قوی» در گروِ دولت قوی و ملت قوی است.

  اگر «ایران قوی» را شعار می‌دهیم و آنرا ضرورت می‌دانیم تا «تهدید نشویم» باید بکوشیم تا ملتی قوی داشته باشیم. چون حتی با وجود دولت مقتدر و به فرض کارآمد بودن آن، ایران قوی حاصل نخواهد شد مگر با ملت قوی. ملت قوی ملتی پویا و هم‌بسته است که هویت ملی در آن پررنگ و پر مایه است.

  آیا یکی از پایه‌های ساختن ملتِ قوی، برکشیدن نمادهای ایرانی و گفت وگو درباره ایران نیست؟ متاسفانه در دهه های گذشته به دلایل مختلف گفتمانی و نیز مناسبات قدرتی و سیاسی (که ریشه شناسی و واکاوی آنها از حوصله این یادداشت بیرون است)، هویت ملی و ارزش های ملی تاحدی به حاشیه رفتند.

  رقبا و به بیان صریح‌تر، دشمنان ایران از این خلاء کم‌رنگ شدن هویت ملی سوء استفاده کردند و حمایت و هدایت برخی گروه‌های تروریستی تجزیه طلب را به خصوص در برخی مناطق در دستور کار خود قرار دادند.

  نمادها و ارزش های شیعه بسیار ارزش‌مندند و همه می‌دانیم که استقلال و دستاوردهای پرشمار ایران مقتدر صفوی با مذهب شیعه ممکن شد، چنان که برخی آن را اسلام ایرانی نامیدند.

  با وجود اینکه در گذر سال ها فرهنگ و ارزش‌های ارزشمند تشیع به بخشی از فرهنگ ایرانیان تبدیل شده است، اما واقعیت این است که همه هویت ملی را نباید به آن محدود کرد؛ ضمن اینکه جمعیت قابل توجهی از ایرانیان از اهل سنت‌اند.

اگر نمادها و ارزش های ملی به نفع نمادهای تشیع کم‌رنگ یا به دلایل گفتمانی به حاشیه رانده شوند، هویت و همبستگی ملی تحت‌الشعاع قرار می‌گیرد و زمینه فعالیت تجزیه طلبانی فراهم می‌شود که حتی از بردن نام ایران پرهیز دارند و القا می کنند اساساً چیزی به نام «ملت ایران» وجود ندارد و «ملت های مختلف در کنار هم در این جغرافیا قرار دارند.»

  در خلاءِ همت برای هویت ملی و در بستر نارضایتی های اقتصادی و معیشتی، خطر تحرکات و تبلیغات سوء تجزیه طلبان بیشتر شده است. در این میان متاسفانه برخی هم چنان وانمود می‌کنند که گویی در عصر جدید دیگر غیرت به وطن مضحک است و (عمر) مرزها تمامند و مردم متمدن، خاک برایشان مهم نیست و … و نادانسته به نوعی دیگر، آب به آسیای دشمنان ایران می‌ریزند که خود حدیثی دیگر است.

  ارتقای هویت ملی علاوه بر اینکه ضرورتی برای تقابل با توطئه تجزیه طلبی است، دستاوردهای مبارکی در اقتصاد و اجتماع دارد. آیا فرهنگ سازی برای غیرت داشتن نسبت به «کالای ایرانی» و نخریدن کالای غیر ایرانی بدون توجه و تاکید بر هویت و غیرت ملی ممکن است؟

  «نگاه به درون» که مورد تاکید است بدون عوامل توانمندساز «درون» چگونه باید محقق شود؟ «نگاه به درون» مستلزم آگاهی و عشق به ایران است.

  جشن‌ها، مناسبت‌ها و حلقه زدن دور نمادهای وحدت‌آفرین و هویت‌بخش ملی به ساختن جامعه‌ای سالم‌تر کمک می‌کند. پس چرا این جشن‌های ایرانی را زنده نکنیم تا ملت ایران از هر قوم و مذهبْ گردهم به شادی بنشینند.

  بسیاری از جشن های ایرانی در گرامی‌داشت و یادآوری ارزش طبیعت است، چیزی که امروز سخت به آن نیازمندیم. برخی از این جشن‌ها هنوز در میان پارسیان هند زنده است. جشن آبانگان جشن پاسداشت آب است.

  نوروز نه تنها یک جشن بزرگ ملی بلکه جشنی بزرگ در حوزه ایران بزرگ فرهنگی است که در هند، آذربایجان، ازبکستان، تاجیکستان و افغانستان و چندین کشور دیگر گرامی داشته می‌شود. نوروز یک میراث تاریخی است و ظرفیتی ارزشمند برای دیپلماسی فرهنگی ایران در منطقه.

  کم‌رنگ شدن جشن ها، آیین‌ها و نمادهای ملی ایرانی جز تضعیف ملت و دوری از مسیر تحقق «ایران قوی» هیچ دستاوردی ندارد. هیچ ملتی قدرتمند نشده مگر اینکه هویت ملی و غیرت ملی هم داشته است.

  اینکه گفته می‌شود «فضای تلاش سیاسی پرهزینه و کم محصول شده است.» چالشی است که برای آن باید چاره‌ای جست. برای کمک به رونق اقتصادی، مقابله با توطئه تجزیه‌طلبی و ارتقای غیرت ملی و … باید «ایران» را در عرصه عمومی برجسته کرد.

  همه برای «ایران قوی» بکوشیم. همه «ایران» را فریاد کنیم.

عصر ایران؛ امید جهانشاهی-

قرآن کریم داستان‌های زیادی از پیشینیان برای ما نقل کرده است اما بعد از نقل هر حادثه تاریخی هشدار می‌دهد که نقل حادثه تاریخی برای به کار انداختن عقل شماست.

آشنایی با تاریخ گذشته باید منجر به تفکر برای ساختن آینده باشد. این چیزی است که خداوند در قرآن کریم بارها و بارها برای ما تکرار کرده است. خداوند در قرآن کریم به پیامبر(ص) فرموده است: «فَاقْصُصِ الْقَصَصَ لَعَلَّهُمْ یَتَفَکَّرُونَ؛ و اگر می‌خواستیم به آن آیات او را رفعت مقام می‌بخشیدیم، لیکن او به زمین (تن) فروماند و پیرو هوای نفس گردید، و در این صورت مثل و حکایت حال او به سگی ماند که اگر بر او حمله کنی و یا او را به حال خود واگذاری به عوعو زبان کشد. این است مثل مردمی که آیات ما را بعد از علم به آن تکذیب کردند. پس این حکایت بگو، باشد که به فکر آیند» (اعراف/ ۱۷۶)
پیامبر داستان‌های گذشته را بازگو می‌کند تا مردم در آن تفکر کنند و ببینند چه اتفاقی و چرا رخ داد و برای آینده خودشان درس بگیرند.

حضرت علی(ع) هم فرمود: خداوند مشمول لطف و رحمت خود قرار دهد آن بنده‌ای را که به تاریخ آگاهی پیدا کرده و در آن تفکر و درس عبرتی برای خودش دست و پا می‌کند. ما هم با خواندن، شنیدن و بازگو کردن حوادث کربلا باید وادار به تفکر و تعقل شویم. نباید فراموش کنیم که پیامبر(ص) فرمود: «إِنَّمَا یُدْرَکُ اَلْخَیْرُ کُلُّهُ بِالْعَقْلِ وَ لاَ دِینَ لِمَنْ لاَ عَقْلَ لَهُ» یعنی هرچه خوبی وجود دارد فقط با عقل قابل دستیابی است و کسی که عقل ندارد و از اندیشه خودش بهره‌برداری نمی‌کند دین ندارد. دینداری واقعی به معنای خردمندی و تعقل است.
وقتی ما حادثه کربلا را با هم بازگو می‌کنیم باید از شناسایی شمر آن روزگار، شمرهای روزگار خود را بشناسیم و اگر همانگونه که آن روز می‌بودیم با شمر مبارزه می‌کردیم باید با شمرهای روزگار خودمان مبارزه کنیم. این است که کربلا را برای ما یک مکتب دائمی و جاودان می‌کند.

خیلی حیف است در مجالس خوبی که برای امام حسین(ع) برگزار می‌کنیم فقط به بازگو کردن حادثه ده روز اول ماه محرم اختصاص دهیم و در ده روز ماه محرم هم فقط از حادثه روز دهم یاد کنیم. امام حسین(ع) فقط روز عاشورا امام نبود بلکه قبل از آن هم امام بود و همه زندگی ایشان، همانند عاشورا و درس‌آموز است. 

ایشان ۵۷ سال در این دنیا بود نه یک روز. امام حسین(ع)، نه یک روز بلکه ده سال امام بود و در این ده سال امامت و ۵۷ سال عمر شریف الگوی ماست لذا باید با همه زندگی امام حسین(ع) آشنا شویم و در محرم تصمیم بگیریم تا سال آینده یک دور زندگی امام حسین(ع) را مطالعه کرده باشیم و بدانیم همان حسینی که در عاشورا آن‌گونه ایستاد قبل از عاشورا چه کرده بود، چگونه رفتار می‌کرد و زندگی وی به چه شکلی بود؟ با خانواده، بستگان و دوستان و حتی با دشمنان خود چگونه رفتار می‌کرد؟

باید زندگی امام حسین(ع) را در جمیع جوانب بشناسیم تا بتوانیم حسینی شویم.

حیف است که خودمان را محدود و محصور به بخش کوچکی از این گنجینه بزرگ کنیم. پیامبر اکرم(ص) فرمود: «لا یَقومُ بِدینِ اللّهِ إلّا مَن حاطَهُ مِن جَمیعِ جَوانِبِهِ» یعنی کسی نمی‌تواند دیندار واقعی باشد مگر اینکه دین را در همه ابعاد آن شناخته باشد. 

امام حسین(ع) و امام حسن(ع) هر دو امام هستند؛ چه قیام و چه صلح کنند پس باید در هر حال، زندگی آنها مورد مطالعه قرار گیرد. این بزرگترین تصمیمی است که ما ممکن است بگیریم و معتقدم برای آینده ما بسیار مفید است.

محسن اسماعیلی

                           بسم الله الرحمن الرحیم

حادثه عاشورا از چند منظر قابل توجه و بررسی است. یکی از منظر‌هایی که می‌توان این حادثه را مورد توجه قرار داد بروز و ظهور دو طیف از انسان‌ها در این حادثه است:
 

انسان‌های حرّ و آزاده
انسان‌های واداده و برده.

وقتی قیام امام حسین علیه السلام را بررسی می‌کنیم، میبینیم که از آغازین روز حرکت آن حضرت از مدینه تا آخرین لحظات حیات شریف آن حضرت از این دو مفهوم، سخن به میان آمده است.
مخفی نماند که بردگی انسان به گونه‌های مختلفی قابل مشاهده است.
گروهی از ترسِ از دست دادنِ کمترین امکانات رفاهی و مادی و عافیت طلبی، تن به ذلت داده و زیر بار سلطه و ستم مستبدان عالم، سر خم میکنند. سرسپردگی بنی اسرائیل، در مقابل فرعون و فرعونیان، نمونه بارزی از اینگونه بردگی است؛ کسانی که به تعبیر امیرالمومنین علیه السلام از ترس خوارى به استقبال ذلت و خواری می‌روند.
برخی دیگر بنده هوا و خواهش‌های خویش هستند و عقل و ارزش‌های انسانی خود را در چنبره هوا‌های نفسانی خویش اسیر کرده اند. قرآن کریم در مورد این افراد چنین می‌فرماید: «پس آیا دیدى کسى را که هوس خویش را معبود خود قرار داده و خدا او را دانسته گمراه گردانیده و بر گوش او و دلش مُهر زده و بر دیده‏اش پرده نهاده است؟ آیا پس از خدا چه کسى او را هدایت خواهد کرد؟ آیا پند نمى‏گیرید؟»

براستى چه بت خطرناکى است هوى پرستى که تمام درهاى رحمت و طرق نجات را به روى انسان مى‏بندد و چه گویا و پرمعنى است حدیثى که از پیغمبر گرامى اسلام صلّى اللّه علیه و اله نقل شده: «هرگز در زیر آسمان، معبودى منفورتر از هواى نفس، در نزد خدا، پرستش نشده است»! چرا که بتهاى معمولى موجوداتى بى‏خاصیتند، ولى بت هوى و هوس اغوا کننده، و سوق دهنده به سوى انواع گناه و انحراف است. هواپرستى، مهم‌ترین وسیله هدایت را که درک صحیح حقایق است از انسان مى گیرد و پرده بر چشم و عقل آدمى مى افکند.

آری برخی افراد به هوای بدست آوردن مال و منال و یا رسیدن به پست و مقام و یا بهرهمندی از شهوات و لذایذ مادی، اسیر و برده نفس خود می‌شوند.

اما اگر بخواهیم همه این عوامل را در یک عنوان خلاصه کنیم باید بگوییم دلبستگی و وابستگی به دنیا و زندگی مادی، مهمترین عامل وادادگی و اسارت انسان است. همین نکته را به خوبی می‌توان از فرمایش امام حسینعلیه السلام استفاده نمود.

در تاریخ طبری آمده که امام حسین از جاى خود کوچ کرد و در روز دوم محرم سال ۶۱ هجرى وارد کربلا شد. در این هنگام رو به اصحاب خود نمود و فرمود:

«مردم بنده دنیایند و دین بر سر زبانهاى آن‌ها آویزان است که آن را مى‏چرخانند بر محور زندگى خود، وقتى بوسیله بلا آزمایش شدند دین‏داران کم خواهند بود.»

بزرگ پرچمدار عاشورا در حساس‏ترین لحظات از دشمن تجاوزکار مى‏خواست که اگر به دین، آیین پایبند نیست، آزادمنش باشد. روایت گران حادثه عاشورا این چنین نقل می‌کنند که:

واى بر شما اى پیروان آل ابو سفیان، اگر شما دین ندارید و از حساب روز قیامت نمى‏ترسید، پس دست کم در دنیاى خود آزاد مرد باشید.»
به همین جهت می‌توان گفت که یکی از بلندترین دعوت‌های امام حسین علیه السلام دعوت به آزادی روح انسان و آزادگی است. همانگونه که یکی از اهداف مهم بعثت انبیاء الهی و پیامبر اسلام علیهم السلام نیز، دعوت به آزاد شدن از قیود و وابستگی هاست.

«.. [همان پیامبرى که‏]آنان را به کار پسندیده فرمان مى‏دهد، و از کار ناپسند باز مى‏دارد، و براى آنان چیزهاى پاکیزه را حلال و چیزهاى ناپاک را بر ایشان حرام مى‏گرداند، و از [دوش‏]آنان قید و بندهایى را که بر ایشان بوده است برمى‏دارد…»

شاید به همین جهت است که قیام امام حسین علیه السلام برای همه آزادگان و آزاد اندیشان جهان الهام بخش است تا آنجا که گاندی رهبرآزدایخواهان هندوستان می‌گوید: مبارزه خود علیه استعمار انگلیس را از حسین علیه السلام آموختم که چگونه در برابر استبداد مقاومت کرد. همچنین نلسون ماندلا در این زمینه می‌گوید: امام حسین علیه السلام برای او که در برابر نژادپرستی سفیدپوستان آفریقای جنوبی مقاومت می‌کرد الهام‌بخش بود.

حجت الاسلام رسولی محلاتی