مدیرالنفیسه

«گفت: آلمان عجب کشور پیشرو و پیشرفته ای است!؟

گفتم: چطور!؟

گفت: مگر نمی بینی تلفات بیماران کرونایی اش چقدر پایین تر از کشور ماست!؟

گفتم: خب آمار مرگ و میر ما هم خیلی بهتر از انگلستان و فرانسه و ایتالیاست.

گفت: اینطور حساب کنی که فقیرترین کشور جهان هم دارای کمترین تعداد مبتلاست!»

این یک گفتگوی خیالی نیست. نمونه ای است از آنچه ویروس خودتحقیری و خوباختگی بر سر برخی از ما آورده است. 

مکالمه ای نمادین است که عمق منطق این روزهای عده ای را نشان می دهد.

ویروس خودتحقیری که در جانت لانه کرده باشد رکوردهای قوم بنی اسراییل را جابجا می کنی.

امروز بهانه می گیری که چرا قرنطینه کردن و بستن مرزها را از کشورهای غربی یاد نمی گیریم. فردا که همان ها وضعشان از ما بدتر شد می گویی چرا ترکیه را الگو قرار نمی دهیم. ترکیه هم که به تیر چشم زخمت گرفتار شد، به دامان ژاپن و سنگاپور چنگ میزنی. این دو هم که از دست رفتند دربدر دنبال یک قهرمان دیگری. هر کسی به غیر از میهن خودت! همه ملت ها یک به یک گرفتارتر از ملت خودت میشوند و تو همچنان برای سؤال های وجدانت دنبال جواب های دروغینی:

اگر بپرسد که چرا ملت ما، مثل مردم آن ها فروشگاه ها را غارت نکردند؟ میگویی چون به اندازه قوت روزانه خود نیز پولی برای خرج کردن ندارند! (قاعدتا تا الان همه مان از گرسنگی مرده ایم!) 

اگر بپرسد که چرا آمار مبتلایان و متوفیان آن ها چند برابر بیشتر از ماست؟ میگویی چون آن ها تنها راستگویان عالم اند!

اگر بپرسد که پس چرا ملت ما زودتر از آن ها به روال طبیعی زندگی برگشته اند؟ میگویی حکماً نتیجه اش را در راهروها و سردخانه های بیمارستان ها دیده اند. 

مذهبت را شکر! یعنی در کشوری که کلیپ های جعلی و تخریبگر، مثل موریانه در شبکه های اجتماعی رسوخ کرده، یکنفر پیدا نمیشود که از حقیقت فاجعه­ بار بیمارستان های ما فیلمی بگیرد و برای مزدوران رسانه ای سعودی و لندنی ارسال کند تا ایشان بسان گذشته جهانی را آگاهی بخشند!؟ 

نمی شود که هم کاهش تعداد مبتلایان را دروغ بپنداریم و هم با خیال راحت در کوچه و بازار گشت و گذار کنیم! نمی شود که امروز همه رقم بی احتیاطی کنیم، فردای ابتلاء، دوباره خودمان مدعی شویم!

ما شاید بتوانیم به مدد الهی ویروس کرونا را در آینده نزدیک شکست دهیم ولی امان از ویروس خودتحقیری و خودباختگی که بعید است به این زودی ها از شر آن خلاص شویم. رنجی که مال امروز و دیروزمان نیست میراثی است که از غربزده ها و منورالفکرهای قجری و پهلوی به ارث برده ایم. سمّی است که رسانه های مزدور فارسی زبان در بین مردم ما می پراکنند. 

40 سال است که انقلاب اسلامی، قدرت ها و ابرقدرت ها را به زانو درآورده ولی نتوانسته این ویروس منحوس را ریشه کن کند. ایالات متحده، قهرمان ذهن های خودباخته است. ابرقدرتی که در میدان عمل نه میتواند از پهپاد و پایگاه و سربازان خودش محافظت کند و نه از کشتی و پالایشگاه متحدانش. ولی در اذهان خودباخته، همچنان یکه تاز میدان های نبرد است.  

سونامی کرونا آمده تا پرده از حقیقت بهشت خیالی غرب کنار زند. تا ذهن های شست وشو شده را بیدار کند. تا عیار واقعی مدعیان پیشرفت و رفاه را عیان کند. ویروس کرونا مخلوقی است از مخلوقات الهی، آمده تا عظمت خدا را در برابر قدرت کدخدا نشان دهد. ابرقدرتی که تا دیروز زورمندتر از همه بود اکنون گرفتارتر از همه است! آیا انسان غافل و متفرعن، از این صحنه های آخرالزمانی درس خواهد گرفت؟ آیا خودباختگی ها جای خود را به خودباوری ها خواهد داد؟ آیا کدخدامحوری به خداباوری بدل خواهد شد؟ امیدوارم. 

حسین رجایی، کارشناس بین الملل

أَمَّن یُجِیبُ الْمُضْطَرَّ إِذَا دَعَاهُ وَیَکْشِفُ السُّوءَ وَیَجْعَلُکُمْ خُلَفَاء الْأَرْضِ أَ إِلَهٌ مَّعَ اللَّهِ قَلِیلًا مَّا تَذَکَّرُونَ ﴿نمل،۶۲﴾

یا [کیست] آن کس که درمانده را چون وی را بخواند اجابت می‏ کند و گرفتاری را برطرف می‏ گرداند و شما را جانشینان این زمین قرار می‏ دهد آیا معبودی جز خدا هست؟ چه کم پند می ‏پذیرید.

این آیه به مواقع استجابت دعا اشاره می کند و در مقابل ادعای آنان که می خواهند دعا را جانشین عمل کنند و نیز ادعای آنان که منکر تاثیر دعا در همه حالات هستند، می ایستد. در حقیقت ما در میان مومنان به سه گروه برمی خوریم:

1. گروهی معتقدند که دعا تنها وسیله برای درمان همه مشکلات و باز کردن همه گره ها و به دست آوردن همه چیز است. اینان می گویند به جای کار کردن، آمادگی داشتن، زمینه چینی، جست و جو کردن، اندیشیدن، آموختن و معالجه کردن، باید به درگاه خدا دعا کرد، برای موفقیت در امتحان، پیروزی در جنگ، و معالجه بیماری ها و هر چیز دیگر.

اما اسلام این ادعا را رد می کند. زیرا اسلام تاکید می کند که خداوند برای هر چیزی اندازه و سببی قرار داده است و اگر انسان بخواهد به خیر و رستگاری و پیروزی دست یابد، باید کار کند و آمادگی کسب کند. داستان حدیث شریف درباره شتر مجروح و دعا کردن زنی که صاحب این شتر بود، معروف است. پیامبر به او فرمود تو باید مقداری قطران را نیز به دعایت بیفزایی، یعنی باید علاجی به کار ببندی و بعد از آن به درگاه خداوند دعا کنی.

پیامبر در زندگی خود اهل کار بود و در جنگیدن هم برنامه ریزی داشت و در هنگام بیماری خویش را معالجه می کرد. سیره همه پیامبران و اولیا و امامان نیز چنین بوده است، دعا کردن جانشین تلاش و کار نیست، بلکه انسان باید در کنار تلاش و کار کردن دعا کند.

2. گروهی دیگر چون سکولارها می گویند دعا کردن هیچ اثری ندارد و انسان باید تلاش و کار کند و آمادگی کسب کند و زمینه چینی کند، بدون آن که دعا خیچ اثری داشته باشد، بلکه کارها و موفقیت تنها به خود انسان باز می گردد. این سخن نیز در این آیه شریفه به صراحت رد شده است.

انسان مضطر، یعنی کسی که همه تلاشش را برای فراهم کردن اسباب و آماده کردن پیروزی و دفاع و درمان کرده است و بعد از این همه مضطر شده، یعنی نتوانسته به نتیجه برسد. نه به سبب کوتاهی، بلکه به علت ناتوانی و به بن بست رسیدن، این انسان اگر به درگاه خداوند دعا کند، خداوند او را اجابت می کند و آسیب را از او دور می کند.

3. گروه سوم، گروهی هستند که اعتدال دارند و با اصول صحیح قرآنی تربیت شده اند. این گروه همچنان که قرآن کریم می گوید، معتقدند که انسان باید تمام تلاشش را بکند و در کنار تلاش باید با خداوند مناجات کند تا گمان نکند که دعایش همه چیز است و نیز گمان نکند که همه چیز مرتبط با اوست تا طغیان کند و منحرف شود و مسبّب نقش را فراموش کند.

بعد از این مرحله اگر انسان همه تلاشش را کرد و مضطر شد، طبیعی است که به درگاه خدا دعا می کند و خداوند او را اجابت می کند و آسیب را از او دور می کند.

این آیات و آیات دیگری که پس از آن می آید به وضوح دلالت بر چنین تفکری دارد. در آیه بعد می خوانیم: أَمَّن یَهْدِیکُمْ فِی ظُلُمَاتِ الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَمَن یُرْسِلُ الرِّیَاحَ بُشْرًا بَیْنَ یَدَیْ رَحْمَتِهِ أَ إِلَهٌ مَّعَ اللَّهِ تَعَالَی اللَّهُ عَمَّا یُشْرِکُونَ ﴿۶۳﴾ یا آن کس که شما را در تاریکی های خشکی و دریا راه می‏نماید و آن کس که بادها[ی باران زا] را پیشاپیش رحمتش بشارتگر می‏فرستد آیا معبودی بجز خدا هست؟ ‏خدا برتر [و بزرگتر] است از آنچه [با او] شریک می‏ گردانند.

این آیه آفرینش و سبب ها و مسائل طبیعی را که خداوند متعال آفریده است بیان می کند. اینها اموری طبیعی و تکوینی هستند که خداوند متعال خلقشان کرده تا انسان ها از میان این اسباب نقش خود را بیافرینند و به درجه جانشینی خدا در زمین برسند.

قرآن این چنین بر تکیه کردن بر اسباب طبیعی و تلاش تاکید می کند و این که انسان مضطر نمی تواند به اسباب طبیعی تکیه کند، باید روی به سوی خداوند بیاورد تا پاسخش را بیاید و خداوند آسیب و ضرر را از او دور کند، این مبنایی میانه درباره دعاست.

یک مسئله باقی ماند و آن ارتباط میان اضطرار و این نکته است که خداوند فرد مضطری که او را می خواند به مقام جانشینی خود در زمین می رساند: وَیَجْعَلُکُمْ خُلَفَاء الْأَرْضِ.

تفسیرهای ماه رمضان امام موسی صدر