مدیرالنفیسه

 

آیا تحصیل، کار و فعالیت اجتماعی با مادرانگی تناقض دارد؟» سؤال مهمی که برای مادران زیادی پیش آمده‌است و جواب‌های مختلفی به آن داده شده‌است.

به گزارش فارس، زنان بیشتر از مردان در جامعه امروز با سؤال‌هایی پیرامون وظایف و تکالیفشان مواجه هستند. سؤالاتی که اگر به آن‌ها جواب درستی داده نشود؛ ممکن است سرخوردگی زنان و مادران جامعه ما را به همراه داشته باشد. به‌گونه‌ای که حتی ممکن است فرزندانشان را مانعی برای رشد و شکوفایی استعدادها و مهارتشان ببینند و به آنها بی‌مهری کنند. این شبهه‌ها می‌تواند دختران و زنان جوان را به ازدواج و مادری بی‌میل کند و حتی شأن و منزلت مادری را در نگاهشان از بین ببرد. «آیا مادری دست و پای زنان را برای شکوفایی استعدادشان می‌بندد؟»«‌آیا من بعد از مادری دیگر نمی‌توانم برای خودم وقت بگذارم؟»«آیا مادری با خانه‌نشینی همراه است؟» سؤالاتی که از دکتر طاهره همیز کارشناس حوزه خانواده پرسیدیم تا درباره درستی و غلطی این نگاه‌ها در جامعه برایمان صحبت کند.

باید این فکر را به جامعه منتقل کنیم که درس خواندن با مادری هیچ منافاتی ندارد. کار کردن با مادری هیچ منافاتی ندارد. من هیچ‌وقت توصیه نمی‌کنم یک خانم برای درآمدزایی سرکار برود. حتی امام رضا(ع) می‌فرمایند: «زن حق ندارد در عقد دائم برای شوهرش تأمین نفقه‌اش را کند.» چون عقد دائم قانونی دارد؛ بنابراین زن نباید برای درآمدزایی کار کند. اگر این کار را انجام دهد، خودش و فرزندانش آسیب می‌بینند؛ اما گاهی اوقات شغل زن آن‌قدر مهم است که جامعه به آن نیاز دارد و جامعه از تخصص و مهارت این زن به آرامش می‌رسد. واقعاً حیف است که ما جامعه را از استعداد وجود این زن محروم کنیم. ما باید این فکر را توسعه بدهیم که درس خواندن با مادری کردن هیچ منافاتی ندارد.

کار، ازدواج و تحصیل همزمان را باید آموزش بدهیم

ما قدرت درس خواندن و ازدواج را باید به فرزندانمان آموزش بدهیم. پسر درس بخواند کار هم بکند، نه‌تنها هیچ اشکالی ندارد بلکه خیلی هم خوب است. حتی هر نوع کاری. باور کنید خارج از ایران این موضوع کاملاً عادی است که یک دانشجو همزمان بااینکه درس می‌خواند در آشپزخانه یک رستوران نیز کار کند. یک‌بار یک راننده تاکسی جوان به من می‌گفت من خیلی بدبختم که دارم مکانیک دانشگاه سراسری درس می‌خوانم و همزمان راننده تاکسی هستم. این حرف خیلی غلط است. اتفاقاً این کار خیلی ارزشمند است که آدم متکی به دیگران نباشد و دستش توی جیب خودش باشد و همزمان درس و تحصیل را هم ادامه دهد؛ اما متأسفانه این فکر در جامعه وجود ندارد.

باید ریشه تفکری که می‌گوید اول درس بعد ازدواج را زد

حتی بسیار دیده‌ایم که دختران در دوره‌های دبیرستان ازدواج‌کرده‌اند و رتبه‌های ۲رقمی کنکور آورده‌اند. یک‌بار از آن‌ها پرسیدم چطور توانستید این کار را انجام دهید. گفتند فقط ایام امتحانات سخت است که آن‌هم خانه پدر و مادرمان می‌رویم که خدمات رفاهی فراهم شود و بتوانیم درسمان را بخوانیم. همه این‌ها در قرآن سفارش شده‌است.

بسیار دیده‌ام دانشجوهای دختری که تا مقطع دکترا به‌اجبار خانواده‌ خوانده‌اند و پدر اجازه ازدواج نداده. حالا هم که دکتر شده‌اند می‌گویند دیگر کسی در شأن آن‌ها به خواستگاری نمی‌آید. باید ریشه این تفکرات زده شود که دیگر کسی این‌طور فکر نکند. باید به زنانمان آموزش دهیم که در حین درس خواندن بتوانند مادری کنند. خود من دوران کارشناسی دو زایمان داشتم. ما مجتهد خانمی داریم که فرزندان زیادی هم به دنیا آورده‌اند. باید این موضوع جا بیفتد که می‌شود هم مادری کرد و هم استعدادهایمان را شکوفا کنیم.

مادران بدانند هیچ زمانی برای شروع دیر نیست

از طرفی ما با مادرانی روبرو هستیم که جمع تحصیل و فعالیت کاری و مادری را بلد نبودند و حالا حس جاماندگی دارند. باید به این فکر غلبه کنند. برای شروع هرکاری هیچ‌وقت دیر نیست. من مراجعه‌کننده‌ای داشتم که می‌گفت من بچه‌هایم دبیرستانی شدند و خودم حسرت درس خواندن دارم. پیشنهاد دادیم حتماً در یک موسسه ثبت‌نام کند و مدرک پیش‌دانشگاهی‌اش را بگیرد. سال بعد کنکور داد دانشگاه قبول شد و درس را ادامه داد. لیسانسش را گرفت. فوق‌لیسانسش را گرفت. چون شاگرداول بود بعد دعوت به کار شد و در حال حاضر استاد همان دانشگاهش شده‌است و بچه‌هایش هم ازدواج کرده‌اند. خودتان باید به خودتان انرژی مثبت بدهید. الآن خیلی وضع نسبت به گذشته فرق کرده و فضا باز شده‌است. تنها باید ما به آن‌ها انگیزه حرکت و انرژی مثبت بدهیم تا جلو بروند.

فرزندتان دوست خیالی دارد؟ از این ۴ نکته غافل نشوید!

خانمی تعریف می‌کرد که یک‌بار موقع رانندگی به‌همراه کودکانش اتفاقی افتاد که او را بسیار ترساند. سه کودکش روی صندلی‌های عقب خودرو نشسته بودند و او در بزرگ‌راه می‌راند که ناگهان کوچک‌ترین دخترش که ۴ ساله بود، با وحشت فریاد می‌زند: «وایسا!» او که از این فریاد ناگهانی یکه خورده بود، به‌سرعت خودرو را متوقف می‌کند و از دخترش می‌پرسد که چه اتفاقی افتاده است. دخترک هم با ناراحتی و وحشت می‌گوید: «داشتی بوپسی رو زیر می‌گرفتی.» بوپسی، دوست خیالی او بود. در این قسمت در مورد دوست خیالی کودکان و نحوه رفتار صحیح والدین با آن صحبت خواهیم کرد.

 
بیشتر مواقع کودکان تقریبا تمام کارهای خود را همراه دوستان جدید خود انجام می‌دهند. با هم بازی می‌کنند، غذا می‌خورند و به قصه‌های موقع خواب گوش می‌دهند. آنها حتی وقتی می‌خواهند بخوابند، اجازه می‌دهند که دوست‌شان هم کنارشان بخوابد. تنها مشکلی که در این میان وجود دارد، آن است که دوستان آنها خیالی و نامرئی‌اند. شما هرگز نمی‌توانید دوست او را، که ممکن است گوش‌های بلند مثل خرگوش یا بینی سبز داشته باشد، ببینید. اگرچه مشاهده‌ی اینکه کودک‌تان بیشتر وقت خود را با دوست خیالی خود می‌گذراند، نگران‌کننده است، اما وجود این دوست خیالی کودکان بخش مهمی از رشد آنهاست.

تخیل و فانتزی برای کودکان نوپا و پیش‌دبستانی بسیار واقعی به‌نظر می‌رسد. ناتان بلوم، متخصص اطفال و مدیر بخش رشد و رفتار اطفال در بیمارستان کودکان فیلادلفیا می‌گوید: «کودکان به هر چیزی که تخیلی است، مانند پری‌‌ها، بابانوئل و هر شخصیت فانتزی دیگر، کاملا باور دارند و دوست خیالی یکی دیگر از باورهای آنهاست.» ازآنجایی‌که کودکان در این دوره از زندگی خود معمولا با تجربه‌های جدیدی مانند آموزشِ رفتن به دست‌شویی یا رفتن به مهدکودک و پیش‌دبستانی روبه‌رو می‌شوند، در ذهن خود دوست‌های خیالی پرورش می‌دهند که از عهده‌ی اضطراب ناشی از اولین تجربه‌ها برآیند. همچنین آنها با کمک این دوستان خیالی می‌توانند مهارت‌های اجتماعی خود را تمرین کنند.

از طرفی کودک به یک دوست شجاع نیاز دارد تا همیشه کنارش باشد و از او مثلا در برابر وحشت از تاریکی حمایت کند. در واقع زمانی‌که او خجالت می‌کشد از ترس خود بگوید، دوست خیالی‌اش تنها کسی است که می‌تواند احساسات او را درک کند و در تحمل و عبور از شرایط سخت کمکش کند. دوست خیالی کودکان همراه واقعا ایده‌آلی است. به نکات مثبت آن توجه کنید: هر وقت کودک‌تان به دوست خود نیاز دارد، او بلافاصله حاضر می‌شود. دوست خیالی همیشه موافق خواسته‌های کودک‌تان است. به کودک‌تان اجازه می‌دهد بازی دل‌خواه خود را انجام بدهد و هر وقت هم کودک اراده کند دوست خیالی‌اش بدون لج کردن و اوقات تلخی، پی کار خودش می‌رود. دوستان خیالی سپر بلاهای خوبی هستند. کودک هر زمان که احساس کند، ممکن است به‌دلیل خطایی به دردسر بیفتد، تمام گناه را به گردن دوست خیالی خود می‌اندازد. یا حتی می‌تواند احساسات خود را از زبان دوست خیالی‌اش بیان کند؛ مثلا جکی دلش نمی‌خواهد که خاله سارا او را ببوسد.

رفتار والدین در برابر دوست خیالی کودکان

بنابر تحقیقات روان‌شناسان دانشگاه اورگان در سال ۲۰۰۴، مشخص شد که ۶۵ درصد از کودکان تا ۷ سالگی، در دورانی از زندگی خود، دوست خیالی دارند. بنابراین لازم است که والدین بدانند باید چه رفتاری نسبت به این دوست خیالی داشته باشند.

۱. بیش‌ از حد نگران نشوید

دکتر بلوم می‌گوید: «با دوست خیالی کودک‌تان مخالفت نکنید و کودک را مجبور نکنید که دوست خیالی‌اش را رها کند. وجود دوست‌های خیالی در سنین پایین بسیار عادی است.» اگر کودک‌تان را از داشتن چنین دوستی ممنوع کنید، فقط باعث می‌شوید او به دوست خیالی‌اش بیشتر علاقه‌مند شود. در ضمن تصور نکنید کودک‌تان احساس تنهایی می‌کند یا مشکلی وجود دارد. آرام بمانید و از ورود دوست جدید کودک‌ به جمع خانوادگی‌تان استقبال کنید. (حتی اگر لازم است هنگام غذا خوردن، یک ظرف اضافی هم برای او روی میز قرار دهید). البته خلق و حفظ یک دوست خیالی، یکی از مهارت‌های پیچیده‌ی شناختی است و کودکان می‌توانند واقعیت را از تخیل، تشخیص بدهند. همچنین هر وقت کودکان قدم به مدرسه بگذارند و دوستان خیالی‌شان از طرف جامعه پذیرفته نشود، کم‌کم با کودک خداحافظی کرده و ناپدید می‌شوند.

اما اگر کودک‌تان به کلاس اول یا دوم دبستان رسیده بود و وجود دوست خیالی‌اش مزاحم اجتماعی شدن و پیدا کردن دوست واقعی بود، حتما باید فکری به حال این وضعیت کنید.

۲. علاقه‌ی خود را نسبت به دوست خیالی نشان دهید

ازآنجایی‌که این دوستان خیالی مدتی مهمان‌تان خواهند بود، پس سعی کنید آنها را بهتر بشناسید. شارلوت رزنیک، روان‌شناس آموزشی کودک و استاد بازنشسته‌ی دانشگاه UCLA و همچنین نویسنده‌ی قدرت تخیل کودک، می‌گوید: «با کودک‌تان درمورد دوست خیالی‌اش صحبت کنید و از او سؤال‌هایی مانند “دوستت کیه؟"، “کنار همدیگه چه کارهایی انجام می‌دید؟” و “او اهل کجاست؟” بپرسید.»

گفت‌وگو درمورد دوست خیالی کودکان به شما کمک می‌کند تا ارتباط محکم‌تری با کودک‌تان برقرار کنید و درعین‌حال به پرورش قوه تخیل او کمک کنید. علاوه‌برآن، دانستن بیشتر درمورد دوست خیالی باعث می‌شود شما درباره‌ی علایق، ترس‌ها و احساسات کودک‌تان بیشتر بدانید، زیرا علایق یا بیزاری‌های کودک‌ با دوست خیالی‌اش یکسان است. معمولا این دوستان خیالی ممکن است ویژگی یا استعداد خاصی داشته باشند یا در فعالیتی شرکت کنند که کودک‌تان درمورد آن کنجکاو است اما ترس این را دارد که آن کار را انجام دهد.

البته مراقب باشید بیش‌ازحد به دوست خیالی کودک‌تان توجه نکنید، زیرا ممکن است او بیشتر از حدمعمول دوست خیالی خود را حفظ کند یا حتی به شما حسادت کند و تصور کند که می‌خواهید دوستش را از او بدزدید. بنابراین نسبت به دوست خیالی کودک‌تان اشتیاق زیاد نشان ندهید و هرگز آنها را با هم مقایسه نکنید. یک قانون کلی این است که هرگز درمورد دوست خیالی کودک‌تان حرفی نزنید، مگر اینکه او خودش درمورد چنین دوستی صحبت کند.

۳. محدودیت تعیین کنید

اگر این مهمان نامرئی بیش‌ازحد در زندگی خانوادگی‌تان دخالت می‌کند، پس باید دست به کار شوید. به‌طور مثال، وقتی کودک‌تان کار نامناسبی انجام می‌دهد و بعد می‌گوید: «بیلی هم این کار را می‌کند.» یا «مامان بیلی، او را مجبور نمی‌کند» به او بگویید: «بیلی ممکن است در خانه‌ی خودش بتواند هر کاری که دوست دارد، انجام بدهد. غذایش را به کناری پرت کند یا دندان‌هایش را هرگز مسواک نزند، اما وقتی به خانه‌ی شما می‌آید، باید به قوانین خانه اهمیت بدهد.»

به کودک‌تان اجازه ندهید با استفاده از دوست کوچولویش، از عواقب کارهای خود فرار کند. هر بار که انگشت اتهام را به‌سوی دوست خودش می‌گیرد به یادش بیندازید که سرزنش کسی دیگر به‌خاطر خطایی که خودش انجام داده، دروغ‌گویی و کار بدی است. به او بگویید که می‌خواهید حقیقت را بشنوید. هر بار هم که کودک به خطای خودش اعتراف کرد، به‌خاطر صداقتش او را تشویق کنید و سپس به او نشان بدهید که هر خطایی چه عاقبتی دارد.

۴. زندگی واقعی را برای او جذاب کنید

دوست خیالی داشتن به‌نوعی شرایط سرگرم‌کننده‌ای برای برخی از لحظات کودک فراهم می‌کند، اما مسلما هیچ‌کس دوست ندارد که زندگی تخیلی کودکش، جذاب‌تر از زندگی واقعی او شود. بنابراین با کودک‌تان بازی‌های تفریحی و شاد انجام بدهید و از او بخواهید که با دوستان واقعی و خواهر و برادرش بازی کند. او را به مکان‌های تفریحی مختلف (مانند پارک، موزه و کتابخانه) ببرید و سعی کنید با کودکان هم‌سن خود آشنا شود. هرقدر کودک‌تان تجربه‌های جدیدی در دنیای واقعی داشته باشد، زودتر با دوست خیالی خود خداحافظی می‌کند.