مدیرالنفیسه

 
‍‍‍
 
گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس درباره حجاب: تنها 35 تا 45 درصد افراد، موافق گشت ارشاد هستند/ با افزایش تحصیلات میزان حجاب زنان کاهش می یابد
60 تا 70 درصد از زنان جامعه در گروه محجبه های عرفی “بدحجاب” با تعریف شرعی قرار دارند که از این میان 10-15 درصد در وضعیت حاد و یا به عبارتی “بدحجاب هنجارشکن” بوده و سایر افراد در گروهی هستند که می توان آنها را دارای حجاب عرفی و یا “بدحجاب معمولی” تلقی کرد. 
نتایج گزارش مرکز پژوهشهای مجلس نشان می دهد که تعریف عرفی از حجاب بر تعریف شرعی آن پیشی گرفته و بیشتر افراد تلقی عرفی از حجاب دارند.

.

مهمترین بخش های این گزارش به این شرح است:

- در مورد «مداخله دولت در موضوع حجاب» با محوریت گشت ارشاد، تنها 35-45 درصد از افراد، موافق مداخله و ورود دولت به این شکل در این موضوع هستند.

- نتایج نشان می دهد دامنه 60 تا 70 درصدی از زنان جامعه در گروه محجبه های عرفی بدحجاب با تعریف شرعی قرار دارند که از این میان 10-15 درصد در وضعیت حاد و یا به عبارتی بدحجاب هنجارشکن بوده و سایر افراد در گروهی هستند که می توان آنها را دارای حجاب عرفی و یا بدحجاب معمولی تلقی کرد.

- 30 تا 40 درصد از زنان نیز در گروه باحجاب ها قرار دارند که از این میان حدود 13درصد به صورت سنتی حجاب خود را رعایت می کنند و مابقی زنان باحجاب از شیوه های جدیدِ حجاب، از قبیل چادرملی و… استفاده می کنند. بنابراین نزدیک به 70 درصد از زنان جامعه در قشر خاکستری قرار دارند.

- «تحصیلات» رابطه معنادار و مثبتی با بدپوششی زنان دارد و با افزایش تحصیلات میزان حجاب زنان کاهش می یابد.

- نتایج تغییرات پوششی در «مشاغل متفاوت» نشان می دهد که 3 گروه از افراد، یعنی زنان بیکار، محصلها و کارمندان شرکتهای خصوصی جزء گروههای آسیب دار هستند؛ در میان شاغلان نیز کارمندهای شرکتهای خصوصی، بازاریها، کارگران و فعالان رسانه ای بیشترین آمار بدپوششی را دارند.

- بررسی رابطه «وضعیت تأهل» و میزان حجاب نشان می دهد، متغیر تأهل تأثیر قابل ملاحظه ای در تغییرات پوششی زنان جامعه ندارد و اختلاف بین زنان مجرد و متأهل بدحجاب جامعه، تقریباً 10 درصد است.

 جزئیات گزارش

مرکز پژوهش های مجلس طی گزارشی به بررسی عوامل مؤثر بر اجرایی شدن سیاست های حجاب و راهکارهای پیش رو در این خصوص پرداخته است.

به گزارش روابط عمومی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، دفتر مطالعات فرهنگی این مرکز در گزارشی با عنوان « عوامل مؤثر بر اجرایی شدن سیاست‌های حجاب و راهکارهای پیش‌رو» عوامل تشدیدکننده این وضعیت و روند سیاستگذاری در خصوص حجاب را بررسی کرده و آورده است؛ در بخش اول گزارش، دو پارامترِ «نگرش مردم نسبت به موضوع حجاب» و «رفتار پوششی» آنها بررسی شده است. وضعیت نگرش جامعه به موضوع حجاب در 5 محور اساسی شامل ارزشمندی حجاب، ضرورت حجاب برای زن مسلمان، حدود حجاب، پیامدهای حجاب و بی‌‌حجابی، مداخله دولت در موضوع حجاب ارزیابی شده است.

این گزارش می‌افزاید درخصوص وضعیت حجاب در کشور سه موضوع کانونی و مهم شامل تغییر ارزشمندی حجاب از شرعی به عرفی، جمعیت بالای بد‌‌حجابان کم‌‌آسیب (محجبه‌‌های عرفی)، کانون‌های بحران بدحجابی، وجود دارد که هرگونه سیاستگذاری و تصمیم‌‌گیری باید با لحاظ کردن آنها انجام شود.

گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس در خصوص تغییر ارزشمندی حجاب از شرعی به عرفی، عنوان می‌کند که حجاب شرعی برای 35 درصد از افراد جامعه ارزشمند است و تقریباً 55 درصد از زنان حجاب عرفی را ارزشمند دانسته‌اند. درواقع نوعی حس و بی‌‌رغبتی درخصوص حجاب شرعی در میان بخشی از افراد جامعه ایجاد شده است که موجب می‌‌شود آنها بین دو گزینه حجاب عرفی و شرعی، حجاب عرفی را انتخاب کند.

همچنین در بخش جمعیت بالای بد‌‌حجابان کم‌‌آسیب (محجبه‌‌های عرفی) نتایج تحقیقات متعدد نشان می‌‌دهد، بیش از 85 درصد از جمعیت افراد بد‌‌حجاب در گروه بدحجابان کم آسیب قرار دارند که به لحاظ ذهنی خود را محجبه می‌‌دانند. این گروه که اصطلاحاً آنها را طیف خاکستری می‌‌نامند، به لحاظ ذهنی از یک طرف حجاب را برای زن مسلمان واجب دانسته و نسبت به پیامدهای منفی بدحجابی آگاهی دارند، اما ازسوی دیگر نسبت به ارزشمندی حجاب شرعی و همچنین مداخله دولت در کنترل حجاب موضع داشته و مقاومت ذهنی دارند و بخشی از آنها به لحاظ ذهنی استعداد ریزش به سمت بدحجابان هنجارشکن را دارا هستند.

تحقیقات در خصوص کانون‌های بحران بدحجابی نشان می‌‌دهد افراد تحصیلکردهِ جوانِ ساکن شهرهای بزرگ و کلان‌شهرها که عمده مصرف فرهنگی آنها تماشای ماهواره و فیلم‌‌های سینمایی داخلی و خارجی است، بیشترین میزان آسیب و ناهنجاری را در موضوع حجاب دارند. بنابراین قشر اصلی و هسته کانونی بدحجابی در کشور که طراح اصلی حرکت‌‌های ضدحجاب، کنشگران و بازیگران اصلی این صحنه هستند، دارای ویژگی‌هایی هستند که اتخاذ یک سیاست بسیار هوشمندانه، منعطف و سیال را ضروری می‌‌سازد.

از‌همین‌رو به‌نظر می‌‌رسد درصورتی که قرار باشد اقدامی در‌‌خصوص حجاب انجام گیرد، این اقدام باید معطوف به نقطه کانونی آسیب‌‌زا به مسئله حجاب، یعنی کاهش ارزشمندی آن باشدکه بار اصلی آن بر دوش نظام رسانه‌ای و مصرف فرهنگی افراد است.

رییس‌جمهور و دولتش در اندیشه‌ی حفاظت از توچال هم هستند؟رییس‌جمهور و کوه‌نوردی؛ اشکال کجا است؟!

وبلاگ > محمدی، عباس - آقای روحانی در روز جمعه‌ی گذشته با پوشاک ورزشی و سوار بر تله‌کابین به کوهستان توچال در شمال تهران رفت. منتقدان دولت، بر او خرده گرفتند که چرا در این شرایط گرانی و اوضاع سختِ کشور به جای حضور در دفتر خود و رسیدگی به کارهای کشور، به یک جای تفریحی رفته است. البته از پوشاک رییس جمهور هم ایراد گرفته‌اند که چرا خارجی و از یک برند گران‌بها است.
 
مورسو، قهرمان داستان «بیگانه»ی آلبر کامو که ناخواسته یک تن را کشته بود (و خود راوی داستان است)، می‌گوید که در دادگاه دریافت که هر آن چه که در شرایط عادی از خوبی‌هایت به شمار می‌رود، اگر متهم باشی جزو نقطه ضعف‌هایت قلمداد خواهد شد. برای مثال، دادستان به قاضی می‌گفت که «عالیجناب، این فرد که یک تن را کشته تحصیلات دانشگاهی هم دارد!» حالا حکایت رییس‌جمهور ما است که کوه‌پیمایی و پوشاک ورزشی پوشیدن‌اش هم در نظر آقایانی که خود را مدعی‌العموم مملکت می‌دانند، در عداد اتهام‌ها است!

آیا تفریح و ورزش، برای همه‌ی انسان ها لازم است، اما برای رییس‌جمهور نه؟! می‌گویند ناپلئون (که استاد جنگ بود) گاه در اردوی جنگی آشپزی می‌کرد، و در پاسخ به کسانی که می‌گفتند وقت شما بیش از آن ارزش دارد که به چنین کاری بپردازید، می‌گفت که من هنگام آشپزی کردن می‌توانم فکرم را متمرکز کنم و بعد تصمیم بهتری بگیرم. ورزش و تفریح هم چنین است و به شخص کمک می‌کند که کار اصلی خود را بهتر به انجام رساند و تصمیم‌های بهتری بگیرد؛ از قضا کوه نوردی یکی از بهترین ورزش ها برای آرامش گرفتن و تمرکز یافتن است.

از آن دوستانِ سینه‌چاکِ «حقوق مردم» که منتقد روحانی هستند، می‌توان پرسید خودشان که لابد شبانه‌روز و بی هیچ تفریح به امور کشور پرداخته‌اند(!) واقعاً چه گلی بر سر تولید و اشتغال و اعتبار جهانی ما زده‌اند؟! گذشته از این می‌توان پرسید که آیا نمی‌توانستند انتقادی اصولی‌تر بر زبان برانند؟ در زمینه‌ی مسایل اقتصادی می‌توانستند از رییس‌جمهور بخواهند که رییس کل بانک مرکزی را که چهار ماه است از تک‌نرخی و ثابت شدن نرخ ارز می‌گوید، اما دلار چندین نرخی شده و در بازار آزاد به بیش از دو برابر قیمت آخر سال 96 رسیده، مستعفی کند و برای هواخوری به یکی از پناهگاه‌های توچال بفرستد. یا معاون و مشاورش را که می‌گویند همه‌ی نیازهای ارزی کشور تأمین و تورم تک رقمی است، به همین توچال بفرستد و به آنان بگوید که تجسم کنید یک کارمند متوسط (نه یک کارگر یا کشاورز ساده) هستید و می‌خواهید جمعه را با زن و بچه در کوه چرخی بزنید و یک ساندویچ بخورید؛ ببینید که از پسِ این تفریحِ ساده برمی‌آیید؟! همچنین، رییس‌جمهور می‌تواند به وزیر اقتصادش بگوید که با چند بازرگانِ ساده (نه رانت‌خوار) گفتگو کند و بپرسد که چند ماه است که در صفِ گرفتن ارز یا تکمیل مراحل ثبت سفارش واردات کالا هستند؟ درباره‌ی برند خارجی پوشاکِ رییس‌جمهور می‌توانند بپرسند که آیا این پوشاک، برندِ «اصل» است یا نوعِ تقلبیِ چینی؟! و چه شده که بازار کشوری که وزیر صنعت‌اش از روبراه بودن وضع کارخانه‌ها می‌گوید، به تسخیر انواع کالاهای چینیِ اصل و تقلبی درآمده است؟

من هم از رییس‌جمهور می پرسم ایشان که به کوه‌نوردی علاقه دارند (عکس ایشان را با کوه‌نوردان مرد و زن که پوشاکِ راحت ورزشی به تن داشتند، در پیش از انتخابات به یاد دارم) آیا توجه دارند که این تله‌کابین و دیگر تأسیسات و ساخت‌و‌سازها در توچال، می‌رود که کل طبیعت این کوهستان ارزشمند را نابود کند؟ آیا رییس‌جمهور می‌دانند که توچال، باشکوه‌ترین چشم‌انداز و بهترین آرام‌بخش فضای شهر پرآشوبِ تهران است؟ آیا رییس‌جمهور توجه دارند که تله‌کابین‌سازی و جاده‌کشی و ساختن بی‌شمار رستوران در توچال، الگوی نامناسبی شده برای شهرهای دیگر مانند اصفهان و رامسر و مشهد و لاهیجان و تبریز و… که کوه‌های مشرف به شهر را بدل به زمین‌های شهری کنند، و با تصرف این منابع ملی و گفتن تسهیلاتِ رانت‌خوارانه، میلیارد میلیارد منابع بانکی را به چرخه‌ی ناسالم ساخت‌و‌ساز وارد کنند؟

آقای رییس‌جمهور! توچال تأمین کننده‌ی بزرگ آبِ تهران، عامل مهم تهویه‌ی شهر، و بزرگ‌ترین تفرجگاه برای چند میلیون شهروند است که نگهداری آن هم هیچ هزینه‌ای برای کشور ندارد، لطفاً نگذارید که این کوهستان، بیش از این آماج طرح‌های توسعه‌ی تله‌کابین و سورتمه و جاده‌کشی شود.

 شباهت ها و تفاوت های هیات دولت و تیم ملی فوتبال ایران!
 
به نظر می رسد شباهت تیم ملی فوتبال و حسن روحانی تا لحظه گل آفساید است؛توده های مردم و هواداران حسن روحانی انتظار داشتند که او و هم تیمی هایش در دولت دوازدهم تا پایان بازی برای مردم بجنگند ولی به نظر می رسد دولت پس از دریافت گل به جای آنکه غیرتی شود و بیشتر مبارزه کند بازی را واگذار کرده است. 

احمد وخشیته،دانشجوی دکتری علوم سیاسی در دانشگاه دوستی ملل روسیه معتقد است که شباهت هایی بین عملکرد هیات دولت کنونی ایران و بازی های ایران در جام جهانی وجود دارد؛شباهت هایی که انتظار مردم و هواداران نیز از این دو تیم سیاسی و ورزشی را هم بر اساس آنان می توان تحلیل کرد؛با این وجود و علیرغم این شباهت ها، وی معتقد است که یک تفاوت تعیین کننده هم در این بین وجود دارد که باعث شده تیم ملی این روزها محبوب باشد و دولت این روزها مغضوب مردم وهواداران! وی در این ارتباط برای تابناک نوشته است:

تیم ملی فوتبال ایران اگرچه با گل خودی بازیکن مراکش در نخستین رقابت خود در جام جهانی 2018 روسیه پیروز شد، اما برخی از هوادران معتقد بودند که تیم ملی به اصطلاح عامیانه تنها زیر توپ می زد و حتی موضوع رقم قراردادهای بازیکنان و سرمربی آن را میان خود بیان می کردند.

اما کمتر از بیست و چهار ساعت تا آغاز بازی ایران و اسپانیا، ایرانیان در شبکه های مجازی امید بسیاری برای پیروزی تیم ملی فوتبال در مقابل یکی از قوی ترین تیم های جهان را جستجو می کردند. رویکردی رئالیست گونه که بدون در نظر گرفتن توانایی ها و تلاش های تیم مقابل به توقع پیروزی تبدیل شده بود. این رویکرد مردم ایران به بازی ایران و اسپانیا را می توان به بسیاری از کنش ها و واکنش های این جامعه به موضوعات سیاسی، بین المللی، اقتصادی و … نیز بسط داد.

موضوعی که نشان می دهد آرمانگرایی بدون توجه به واقعیت های موجود نه تنها در میان دولتمردان بلکه در میان مردم و توده ها نیز به خوبی وجود دارد و گویی به واسطه همین روحیه هیجانی مردم است که راس قدرت در این کشور رقم خوده است. این روحیه آرمان طلبی و توقع های حداکثری مردم ایران تنها از تیم ملی نیست و همواره مطالبات آنها دولت را نیز نشانه رفته است.

در نیمه نخست بازی، ایران همواره تلاش می کرد با خرید زمان نتیجه را مساوی نگه دارد و از شکست بگریزد، رویکردی که عموما روسای جمهور ایران در دوره دوم ریاست جمهوری خود آن را دنبال می کنند. اما تیم ملی فوتبال ایران به یکباره یک گل عقب افتاد و برای فرار از شکست همه عزم خود را جزم کرد. درست از این لحظه تا پایان بازی بود که این استراتژی سبب شد حتی زمانی که طعم شکست در مقابل اسپانیا را نیز چشید، اما ملت ایران آن را پیروز آرمان خواهی خود دانستند.

چرا شکست تیم ملی فوتبال برای توده های آرمان طلب پیروزی محسوب شد؟
هنگامی که ایران یک گل عقب افتاد، مردم ایران برای آنکه خود را راضی نگاه دارند به تحلیل این موضوع پرداختند که ایران در مقابل چه کشور و یا بهتر بگوییم چه قدرتی در مستطیل سبز مبارزه می کند، این موضوع سبب شد توقع آنها از آرمانگرایی به واقعگرایی نزدیک تر شود تا کنش های عقلانی جایگزین کنش های احساسی و هیجانی شوند. هر چه بازی پیش تر می رفت از یک سو آنها قدرت بازی حرفه ای حریف را بیشتر به خاطر می آورند و از سوی دیگر به این موضوع می رسیدند که تیم ملی فوتبال ایران در واقعیت همه تلاش خود را کرده است، اگر چه نتیجه آرمانخواهانه محقق نشد، اما شکست یک بر هیچ در مقابل تیم قدرتمندی همچون اسپانیا در واقعیت پیروزی برای تیم ملی فوتبال ایران محسوب می شود.

از سوی دیگر گل تیم ملی فوتبال ایران اگرچه آفساید اعلام شد، اما همگان به زیبایی و حرفه ای بودن آن اندیشند، به قوانین حاکم بر دنیای فوتبال اعتراض نکردند و در تحلیلهایی مبتنی بر واقعیت گل آفساید به اسپانیا را نیز بسیار مهم دانستند. اینجا بود که آرمان طلبی به سوی واقعگرایی گذار کرد و ایرانیان با شناخت و تحلیل صحیح باخت خود را پیروزی دانستند و برای اولین بار این ملت ایران بود که گفت این باخت چیزی از ارزش های ما کم نکرد؛ نه رسانه دولتی.

چرا مردم ایران شکست پیروزمآبانه تیم ملی را به رخ دولت کشیدند؟
پس از پایان بازی صفحه های اجتماعی پر بود از تشکر از بازیکنان تیم ملی فوتبال و طعنه و کنایه به هیات دولت که اگر آنها نیز برای مردم ایران درست مبارزه کنند، حتی در صورت شکست مورد حمایت مردم خواهند بود؛ مواضعی که سکوت های پیاپی دولتمردان اعتدال را هدف قرار داده است.

شاید بتوان فضای پیش از بازی ایران و اسپانیا را به ایام قبل از انتخابات ریاست جمهوری در ایران تشبیه کرد. طرفداران کاندیدا آرمانگرایانه بر طبل هواداری خود می کوبیدند و در آسمان آرمان طلبی ایران کنش احساسی مبتنی بر عقلانیت پیروز میدان شد. اما یک نکته مشترک میان تیم ملی فوتبال و حسن روحانی وجود دارد؛ شاید مردم ایران به دلیل هیجانات ناشی از ایدآلیسم، قدرت رقیب و مشکلات زمین بازی را درک نمیکردند؛ اما بازیکنان تیم ملی، حسن روحانی و هیات دولت او این موضوع را به خوبی می دانستند.

به نظر می رسد شباهت تیم ملی فوتبال و حسن روحانی تا لحظه گل آفساید است؛ طی دوران ریاست جمهوری او نیز بسیاری از توده های مردم همواره به هواداری وی می پرداختند و از گل برجام او خشنود و اهمیت آن را فهم کرده بودند، حتی هنگامی که برجام در آفساید ترامپ و منقدان داخلی قرار گرفت نیز مردم همچنان آن را پیروزی می دانستند که پرونده کشورشان را از شورای امنیت خارج کرده بود و در نتیجه عدم رعایت قواعد بازی توسط آمریکا و برخی در داخل کشور توسط برخی آفساید اعلام شده بود. اما توده های مردم و هواداران حسن روحانی انتظار داشتند که او و هم تیمی هایش در دولت دوازدهم تا پایان بازی برای مردم بجنگند ولی به نظر می رسد دولت پس از دریافت گل به جای آنکه غیرتی شود و بیشتر مبارزه کند بازی را واگذار کرده است.

شاید این ادعا درست باشد که مردم ایران همواره آرمان طلبانه مسائل را دنبال کرده اند، اما باید توجه داشت که در بزنگاه ها کنش های احساسی آنها نیز مبتنی بر عقلانیت می شود و این صدا و سیما و رسانه های حکومتی و دولتی نیستند که برای آنها مشخص می کند چه زمانی از ارزش های بازنده کم نمی شود!

احمد وخشیته، دانشجوی دکتری علوم سیاسی در دانشگاه دوستی ملل روسیه