مدیرالنفیسه

“ایستاده در آوار” ؛ 7 نماد در سکانس پایانی که “سنوار” را اسطوره کرد

اولین تصویر منتشر شده  از پیکر بی جان “یحیی سنوار” او را “افتاده بر خاک” نشان نمی داد بلکه سنوار را “ایستاده در میان آوار” نمایش می داد، به بیان خلاصه، تصویر جنازه او، نه افقی که عمودی بود که از منظر نشانه شناسی، ایستادگی را به ذهن متبادر می کند. 
عصر ایران - یحیی سنوار، که بیش از یک سوم عمر را در زندان های اسرائیل سپری کرده بود و زندگی اش سراسر مبارزه با اشغالگری بود، سرانجام در درگیری با نظامیان اسرائیلی به شهادت رسید. هر چند  قبل از او، بسیاری دیگر از رهبران و اعضای حماس شهید شده بودند ولی نحوه شهادت و نوع انتشار خبر و تصاویرش در واپسین لحظات زندگی اش، او را به اسطوره تبدیل کرد. در این نوشتار، از منظر نمادشناسی اشاره ای داریم به این موضوع که چرا آخرین لحظات حیات او بیش از همه زندگی اش از او یک نماد ساخت:

ایستاده در آوار
اولین تصویر منتشر شده  از پیکر بی جان “یحیی سنوار” او را “افتاده بر خاک” نشان نمی داد بلکه سنوار را “ایستاده در میان آوار” نمایش می داد، به بیان خلاصه، تصویر جنازه او، نه افقی که عمودی بود که از منظر نشانه شناسی، ایستادگی را به ذهن متبادر می کند.

کشته شده در جنگ رو در رو
 او در حالی شهید شد که لباس رزم بر تن داشت و نه در پناهگاه  که در درگیری مستقیم با نظامیان اسرائیلی. کشته شدن در میدان جنگ، در میان همه ملل و فرهنگ ها، امری مقدس گونه تلقی می شود و کشتگان جنگ، مورد احترام ویژه قرار می گیرند.

 تنها
سنوار هنگام شهادت تنها بود. گویا دو تن از همراهانش در درگیری با نظامیان اسرائیلی به شهادت رسیده بودند و فرمانده بزرگ حماس، در حالی که یکه و تنها می جنگید شهید شد. تنهایی فرمانده در هر نبردی، بار عاطفی ماجرا را تشدید می کند.

 نبرد تا آخرین نفس با تنی مجروح
 او قبل از شهادت، مجروح شده بود و یا تنی زخمی به نبرد ادامه داد. تصاویری که از پیکر وی منتشر شده است، نشان می دهد که دست راست او به شدت زخمی شده بود و او بالای زخم را با سیم، بسته بود تا خونریزی تشدید نشود. در آخرین لحظات نیز که گویا آخرین تیرهای کلاشنیکفش را شلیک کرده بود، وقتی کوادکوپتر اسرائیلی به او نزدیک شد، چوبی را که در دست داشت به سمت آن پرتاب کرد. او به معنای واقعی کلمه تا آخرین گلوله، تا آخرین قطره خون و تا آخرین نفس و به تنهایی جنگید. تصویری که از آخرین لحظات زندگی او ثبت شد، یک سکانس کامل و اثرگذار سینمایی بود و سنوار را ماندگارتر کرد.

 تن و تانک
 حکایت سنوار ، روایت تصویری تقابل “تن و تانک” بود؛ گزارش ارتش اسرائیل و فیلم منتشره از شلیک گلوله تانک به سمت سنوار، موید این ماجرای خونین و حماسی است. 

 یادگاری ها

 وسایل به جا مانده از او، مانند تفنگی که آنقدر کار کرده بود که سنوار با چسب برق، برخی اجزایش را به هم چسبانده بود، خشاب های خالی، کتاب ادعیه و تسبیح و عطر او ، مکمل تصویر شهادتش بود.

پیکر ناپیدا
 اسرائیلی ها، پیکر او را به جایی نامعلوم بردند و اگر پیکر و قبر او نیز برای همیشه ناپیدا باشد، خودش می شود یک اسطوره ناپیدا که همه جا هست و اگر جنازه اش را بازگردانند، آرامگاهش می شود نمادی از یک قهرمان که برای وطنش زیست، برای وطنش جنگید و برای وطنش کشته شد.

و چقدر سکانس پایانی زندگی سنوار، شبیه این شعر معروف محمود درویش است:
محاصره را محاصره کن
راه فراری نیست
بازوان قطع شده ات را بردار
و دشمنت را با آن بزن
راه فراری نداری
من در کنارت افتاده ام؟
مرا بردار و با من دشمنت را بزن
که اکنون آزادی، آزاد

بررسی دو نقش کلیدی کربلا که امام در فقدان این دو شخصیت می‌شکند…

🔹تعبیر «انکسار» در مورد امام حسین در مقاتل بعد از شهادت این دو شخصیت آمده است؛ حضرت عباس و جناب حبیب: «لَمّا وَقَعَ حَبیب عَلَی الاَرض بَانَ الاِنکِسار…، الآن اِنکَسَرَ ظَهری…»

🔹چه خصوصیت مشترکی در این دو شخصیت است که قوامِ قامت نقش رهبرند و نبودشان عامل فرو ریختن نظام و سازماندهی خواهد شد؟

🔹بررسی نقش این دو شخصیت در کربلا این پاسخ را خواهد داد: «کار تشکیلاتی و کادر‌سازی»
و در این میانه مهم‌ترین رفتار این دو بزرگوار برای تحقق این مهم، «گفتمان‌سازی» بین اصحاب- و حتی غیر اصحاب- است به‌خصوص در شب و روز عاشورا. تا آنجا که دو خیمه در شب عاشورا شلوغ‌ترین خیمه‌ها و محل تجمع اصحاب بود: خیمه حضرت عباس و حبیب.

🔹خیمه این دو بزرگوار محل اجتماع و تمرکز نیروها و مرجع دلگرمی – و به تعبیر قرآنی: تواصی- بوده است.
این همان نقشی است که عباس را عباس کرده است و حبیب را حبیب.
نقشی که به پشتوانه دین‌شناسی و فهم عمیق این دو از دین تقویت می‌شود.
انسجام تشکیلاتی میان یاران کربلا با محوریت این دو شخصیت انجام می‌گرفت.

📚 روضه اصحاب چیست؟
حجت الاسلام علوی
نشر سدید 

آقای رییس‌جمهور؛ بگویید دیگر روضه حضرت قاسم نخوانند!

 به گزارش مهر، در یکی از روزهای سال ۱۳۶۲، زمانی که آیت‌الله خامنه‌ای، رئیس‌جمهور وقت، برای شرکت در مراسمی از ساختمان ریاست جمهوری خارج می‌شد، در مسیر حرکتش تا خودرو، متوجه سر و صدایی شد که از همان نزدیکی شنیده می‌شد. صدا از طرف محافظان بود که چند نفرشان دور کسی حلقه زده بودند و چیزهایی می‌گفتند. صدای جیغ‌مانندی هم دائم فریاد می‌زد: «آقای رئیس‌جمهور! آقای خامنه‌ای! من باید شما را ببینم.»

رئیس‌جمهور از پاسداری که نزدیکش بود پرسید: «چه شده است؟ کیست این بنده خدا؟» پاسدار پاسخ داد: «نمی‌دانم حاج‌آقا! مانده‌ام چطور تا اینجا توانسته بیاید.» پاسداری که ظاهراً مسئول تیم محافظان بود، وقتی دید رئیس‌جمهور خودش به سمت سر و صدا به راه افتاد، سریع جلوی ایشان رفت و گفت: «حاج‌آقا شما بایستید، من می‌روم ببینم چه خبر است.» سپس با اشاره به دو همراهش، آن‌ها را نزدیک رئیس‌جمهور مستقر کرد و خودش به طرف شلوغی رفت.

کمتر از یک دقیقه طول کشید تا برگشت و گفت: «حاج‌آقا! یک بچه است. می‌گوید از اردبیل کوبیده آمده اینجا و با شما کار واجب دارد. بچه‌ها می‌گویند با عز و التماس خود را رسانده تا اینجا. گفته فقط می‌خواهد قیافه آقای خامنه‌ای را ببیند، حالا می‌گوید می‌خواهم با او حرف هم بزنم.» رئیس‌جمهور گفت: «بگذارید بیاید حرفش را بزند، وقت هست.»

لحظاتی بعد، پسرکی ۱۲-۱۳ ساله از میان حلقه محافظان بیرون آمد و همراه با سرتیم محافظان، خود را به رئیس‌جمهور رساند. صورت سرخ و سرمازده‌اش، خیس اشک بود. هنوز در میانه راه بود که رئیس‌جمهور دست چپش را دراز کرد و با صدای بلند گفت: «سلام باباجان! خوش آمدی.» پسر با صدایی که از بغض و هیجان می‌لرزید، به لهجه‌ی غلیظ آذری گفت: «سلام آقاجان! حالتان خوب است؟»

رئیس‌جمهور دست سرد و خشکه‌زده‌ی پسرک را در دست گرفت و گفت: «سلام پسرم! حالت چطور است؟» پسر به جای جواب تنها سر تکان داد. رئیس‌جمهور از مکث طولانی پسرک فهمید زبانش قفل شده. سرتیم محافظان گفت: «این هم آقای خامنه‌ای! بگو دیگر حرفت را.» ناگهان رئیس‌جمهور با زبان آذری سلیسی گفت: «نام شما چیست، پسرم؟» پسر که با شنیدن گویش مادری‌اش انگار جان گرفته بود، با هیجان و به ترکی گفت: «آقاجان! من مرحمت هستم. از اردبیل تنها آمده‌ام تهران که شما را ببینم.»

آقای خامنه‌ای دست مرحمت را رها کرد و دست روی شانه او گذاشت و گفت: «افتخار دادی پسرم. صفا آوردی. چرا این‌قدر زحمت کشیدی؟ بچه‌ی کجای اردبیل هستی؟» مرحمت که حالا کمی لبانش رنگ تبسم گرفته بود گفت: «انگوت کندی آقاجان!» رئیس‌جمهور پرسید: «از چای گرمی؟» مرحمت انگار هم‌ولایتی پیدا کرده باشد تندی گفت: «بله آقاجان! من پسر حضرتقلی هستم.»

آقای خامنه‌ای گفت: «خدا پدر و مادرت را برائت حفظ کند.» مرحمت گفت: «آقاجان! من از اردبیل آمده‌ام تا اینجا که یک خواهشی از شما بکنم.» رئیس‌جمهور عبایش را که از شانه راستش سرخورده بود درست کرد و گفت: «بگو پسرم. چه خواهشی؟» مرحمت با بغض گفت: «آقا! خواهش می‌کنم به آقایان روحانی و مداحان دستور بدهید که دیگر روضه حضرت قاسم ع نخوانند!» رئیس‌جمهور متعجب پرسید: «چرا پسرم؟»

مرحمت به یک‌باره بغضش ترکید و سرش را پایین انداخت و با کلماتی بریده‌بریده گفت: «آقاجان! حضرت قاسم (ع) ۱۳ ساله بود که امام حسین ع به او اجازه داد برود در میدان و بجنگد، من هم ۱۳ سالم است ولی فرمانده سپاه اردبیل اجازه نمی‌دهد به جبهه بروم. هر چه التماسش می‌کنم، می‌گوید ۱۳ ساله‌ها را نمی‌فرستیم. اگر رفتن ۱۳ ساله‌ها به جنگ بد است، پس این همه روضه حضرت قاسم ع را چرا می‌خوانند؟»

حالا دیگر شانه‌های مرحمت آشکارا می‌لرزید. رئیس‌جمهور دلش لرزید. دستش را دوباره روی شانه مرحمت گذاشت و گفت: «پسرم! شما مگر درس و مدرسه نداری؟ درس خواندن هم خودش یک جور جهاد است.»

مرحمت هیچ نگفت. فقط گریه کرد و حالا هق‌هق ضعیفی هم از گلویش به گوش می‌رسید. رئیس‌جمهور مرحمت را جلو کشید و در آغوش گرفت و رو به سرتیم محافظانش کرد و گفت: «آقای…! یک زحمتی بکش با آقای… تماس بگیر بگو فلانی گفت این آقا مرحمت رفیق ما است. هر کاری دارد راه بیندازید. هر کجا… هم خودش خواست ببریدش. بعد هم یک ترتیبی هم بدهید برایش ماشین بگیرند تا برگردد اردبیل. نتیجه را هم به من بگویید.»

 آقای خامنه‌ای خم شد، صورت خیس از اشک مرحمت را بوسید و گفت: «ما را دعا کن پسرم. درس و مدرسه را هم فراموش نکن. سلام مرا به پدر و مادر و دوستانت در جبهه برسان.»

سه روز بعد، فرمانده سپاه اردبیل، مرحمت را خوشحال و خندان دید که با حکمی پیشش آمد. حکم لازم‌الاجرا بود. می‌توانست باز هم مرحمت را سر بدواند ولی مطمئن بود که می‌رود و این بار از خود امام خمینی حکم می‌آورد. گفت اسمش را نوشتند و مرحمت بالازاده رفت در لیست بسیجیان لشکر ۳۱ عاشورا.

روضه حضرت قاسم (ع)
محرم ۱۴۰۳

آیا قاسم بن الحسن در کربلا ازدواج کرده است؟
عروسی حضرت قاسم را اولین بار چه کسی مطرح کرد؟/ دروغی که امشب برایش جشن می‌گیرند

واقعه عروسی حضرت قاسم (از فرزندان امام حسن مجتبی) در کربلا، سند تاریخی ندارد و از قرن دهم هجری وارد برخی از متون تاریخی شده است.
به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، برگزاری مراسم شادی در ایام محرم آن هم به بهانه عروسی حضرت قاسم در کربلا، موضوعی است که برخی هیئت ها به این بهانه آیین هایی را برگزار می کنند. دروغی که موجب وهن عزاداری سید و سالار شهیدان خواهد بود.

واقعه جعلی عروسی حضرت قاسم یکی از ماجراهای معروف شده در حادثه کربلا است. حضرت قاسم در روز عاشورا از عمویش امام حسین(ع) اجازه میدان خواست ولی امام به علت سن کم وی اجازه نداد.

ماجرای عروسی را چگونه روایت می کنند؟

حضرت قاسم از این ماجرا ناراحت شده، ناگاه یاد بازوبندی افتاد که پدرش امام حسن مجتبی(ع) بر بازوی وی بسته بود و از وی خواسته بود هنگامی که غم و اندوه بیش از حد بر وی غلبه کرد آن را باز کند. قاسم، بازوبند را باز کرده و دید امام حسن به وی وصیت کرده بود در کربلا جان خود را فدای عمویت کن. قاسم شادمان خود را به عمو رساند و وصیت پدر را به امام نشان داد. امام پس از مشاهده خط برادر گریه کرده به قاسم فرمود:
پدر به من نیز وصیت کرده که یکی از دخترانم را به عقد تو درآورم و به عباس(ع) و عون و زینب(س) فرمود مقدمات عقد قاسم را فراهم کنند. بدین ترتیب قاسم در همان روز عاشورا عروسی کرد و پس از آن وارد میدان شد.

اولین کسی که ماجرای عروسی را نقل کرد

اولین کسی که این داستان را به صورت تفصیل بیان کرده ملاحسین کاشفی در کتاب روضة الشهداء است. نویسنده کتاب بحرالانساب این داستان را نقل کرده و نام دختر امام حسین(ع) را زبیده دانسته و می‌گوید: چون نوبت به قاسم بن حسن(ع) رسید حضرت امام حسین(ع) قاسم را در کنار گرفت و گفت‌ای نور دیده تو از برای من از حسن(ع) یادگاری. برادرم مرا وصیت کرده که زبیده خاتون را به عقد قاسم در آورم.

علاوه بر آنکه امام حسین(ع) دختری به نام زبیده نداشته، بر اهل تتبع پوشیده نیست که کتاب بحرالانساب هیچ ارتباطی به سید مرتضی ندارد و فاقد اعتبار علمی است.

داوود غفارزادگان و روایتی داستای تاریخی از واقعه کربلا/سه روایت از مردی که خدا دوست داشت او را کشته ببیند

یکی از مهم‌ترین فرازهای تولید ادبی در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی تلاش هنری صاحب قلمان برای بازنمایی حوادث و بزنگاه‌های مهم تاریخ اسلام در قالب روایت داستانی بوده که در این میان سهم حادثه عاشورا و آنچه به آن منجر شد بسیار قابل توجه است.
بسیاری از نویسندگان در این عرصه چنان خوش درخشیدند که کارنامه کاری خود را تمام و کمال با این ادبیات و درباره این حادثه ترسیم کردند و برخی دیگر نیز به طبع‌آزمایی در این عرصه پرداختند و در کنار سایر آثارشان، روایتی داستانی نیز درباره یک فراز مهم تاریخی و دینی اسلام و تشیع به رشته تحریر در آوردند.
داوود غفارزادگان نیز در زمره نویسندگانی است که به طبع‌آزمایی در این عرصه به شیوه دوم پرداخته است و در میان خیل آثار خود که با موضوعات خاص اجتماعی و با موضوعات مربوط به انقلاب اسلامی و دفاع مقدس نوشته است و نیز آثار مستقلش؛ بخشی ویژه را نیز به روایت‌نویسی داستانی بر مبنای حوادث تاریخ اسلام به ویژه واقعه عاشورا اختصاص داد که حاصل آن نیز بسیار درخشان بوده است.
کتاب «سه روایت از مردی که خدا دوست داشت او را کشته ببیند» نیز در قالب همین دست از آثار اوست. کتابی شامل سه روایت از زندگی امام حسین (ع) در مسیر رسیدن به کربلا و نیز در ایام حضور در این مکان تا شهادت.

غفارزادگان در این کتاب آمیزه‌ای از هنر و تکنیک و مضمون را برای مخاطبان خود به ارمغان آورده است. او از سویی برای روایت خود از تکنیک روایت‌نویسی کهن ایرانی بهره برده است. هر بخش از کتاب خود را بنا بر سنت کتابت مقاتل با محتوایی به هم پیوسته و منزل به منزل سامان داده و مخاطبش را بر همین مبنا تا درون حادثه راهنمایی می‌کند.

او در این متن نشان داده که برای نوشتن بسیار مقید به پژوهش است و متن روایی داستانی تاریخی را بر پایه مستندات شکل می‌دهد اما هرگز نشانی از کپی‌برداری و یا کلیشه‌سازی را در آن برجای نمی‌گذارد.
غفارزادگان همچنین در این کتاب تلاش بسیاری کرده است تا از منظر زبانی به متنی با رنگ و بوی و حال و هوای تاریخی دست پیدا کند؛ متنی که خوانش آن مانند قدم زدن در پس‌کوچه‌های تاریخ برای به تماشا نشستن رخدادهای آن است. او کلمات و عباراتی را استخدام می‌کند که از سویی دارای استواری بیان است و از سوی دیگر حریم و ساختار تاریخ را برای روایت شدن در خود محفوظ نگاه می‌دارد و به همین اعتبار کتاب «سه روایت از مردی که خدا دوست داشت او را کشته ببیند» را می‌توان نمونه‌ای قابل تامل از ادبیات تاریخی دانست که مسیر حرکت کاروان امام حسین (ع) از مدینه به سمت کوفه را بازخوانی می‌کند و با زبان روایت داستانی نظرگاه خود را با رعایت امانت و به شکل بیانی تازه‌ای با مخاطبانش در میان می‌گذارد و او را به کشف دنیایی تازه که خود آن را شکل داده دعوت می‌کند.
چاپ دوم کتاب «سه روایت از مردی که خدا دوست داشت او را کشته ببیند اثر داوود غفارزادگان در ۱۳۲ صفحه رقعی و با بهای پشت جلد ۲۸۰۰۰ تومان از نشر نیستان هم اکنون در دسترس علاقه مندان است

۲۲۰۵۷