مدیرالنفیسه

آیا حضرت لیلی (س) مادر حضرت علی اکبر (ع) در کربلا حضور داشته است؟

پاسخ اجمالی

با جست و جو در کتاب های تاریخی، حضور مادر حضرت علی اکبر (ع) در کربلا ثابت نشده است.

پاسخ تفصیلی

با جست و جو و تتبع در کتاب های تاریخی، می توان به این نتیجه رسید که هیچ کدام از آنها و به خصوص کتاب ها و مقاتلی که به واقعۀ کربلا اهمیت داده اند و اسم بزرگان و دیگر زنان امام حسین (ع) و جوانان هاشمی و اصحاب و حتی کودکان را نقل کرده اند، نامی از حضرت لیلی و حضورش در کربلا نبرده اند و با توجه به این که ایشان از خاندان سرشناس و مهمی بوده اند،[1] بسیار بعید است که با وجود حضور در کربلا، از ایشان غفلت شده باشد.
محققان و عاشورا پژوهان متعددی نیز نسبت به حضور مادر حضرت علی اکبر در کربلا ابراز شک و تردید کرده اند.
مرحوم علامه مقرم می گوید: «برای ما نه سال وفاتش و نه مقدار عمرش و نه حضورش در کربلا روشن نشد، گرچه حضورش در کربلا را دربندی در کتابش (اسرار الشهاده)، به بعضی از مجموعه‏هایی که صاحبانش معلوم نیست، نسبت داده است. اما همه مورخان این موضوع را ترک کرده و یادی از او در کربلا نکرده‏اند؛ شاید هم او پیش از حادثه‏ کربلا از دنیا رفته بود».[2]
مرحوم شیخ عباس قمی در نفس المهموم می گوید: «در بارۀ این که مادر حضرت علی اکبر در کربلا بوده یا نه؟ خبری ندیدم».[3]
مرحوم استاد شهید مطهری دربارۀ حضور مادر حضرت علی اکبر در کربلا می گوید: «یکى از معروف ترین قضایا که حتى یک تاریخ به آن گواهى نمى‏دهد، قصه لیلی مادر حضرت على اکبر است. البته ایشان مادرى به نام لیلی داشته‏اند، ولى یک مورخ‏ نگفته است که لیلی در کربلا بوده است».[4]
علامه سید محمد حسین طهرانی در این باره می گوید:«حقیر در هیچ یک از مقاتل حضور لیلی را در صحنه کربلا نیافته‏ام‏».[5]
با توجه به کتاب های تاریخی و نظر محققان این بحث، می توان چنین نتیجه گرفت که حداقل کسی از حضور ایشان در کربلا یاد نکرده است و با توجه به ضبط دقیق و جزئیات کربلا توسط تاریخ نگاران و مقاتل نویسان، اثبات حضور ایشان در کربلا بسیار بعید است.

[1] حضرت لیلى دختر ابو مره خواهر زاده معاویه بن ابى سفیان بود. ابوالفرج اصفهانی،مقاتل الطالبیین، ترجمۀ م. جواد فاضل به نام فرزندان آل ابی طالب،ج‏1،ص 120، کتاب فروشی علمی، تهران، 1339 ش.
[2] به نقل از مجلۀ مبلغان (معاونت تبلیغ و آموزش های کاربردی حوزه علمیه قم)،شماره4،غلامرضا گلی زواره، مقاله حماسۀ حسینی و مسئله تحریفات، با اضافات.
[3] قمی، شیخ عباس، ترجمۀ نفس المهموم،شیخ محمد باقر کوه کمره ای،ص 397، انتشارات جمکران، قم، 1373 ش.
[4] مطهری، مرتضی،مجموعه‏آثاراستادشهیدمطهرى، ج‏17 ، ص 75، انتشارات صدرا،تهران.
[5] طهرانی، محمد حسین، امام شناسی، ج 15، ص 326، نشر علامه طباطبایی، مشهد مقدس، 1426 ق.