مدیرالنفیسه

#سواد_رسانه_ای

برای تشخیص شایعه از یک خبر واقعی به موارد زیر دقت کنیم

1- منبع: به عنوان مهمترین و اصلی‌ترین نکته‌ای که باید درباره‌ی درستی یک مطلب توجه کنید داشتن «منبع معتبر» است.

قاطعانه باید گفت اگر مطلبی منبع معتبر نداشت به راحتی باور نکنید!

از آنجا که بخش زیادی از مطالب در فضای مجازی به صورت متن منتشر می‌شوند داشتن یک لینک اینترنتی به عنوان منبع ساده‌ترین کاری است که انتشار دهنده‌ی خبر می‌تواند برای اعتباربخشی به خبرش در متن بگذارد برای اسناد بسیار قدیمی نام کتاب و نویسنده و .. نیز نیاز است.


2- قطعه فیلم و تکه عکس اصلی‌ترین ابزار شایعه‌سازها:

زاویه‌ی خاص فیلمبرداری یا عکسبرداری، مشخص نبودن اتفاقات قبل و بعد از آن تکه‌ی جدا شده از فیلم، ربط دادن عکس به مطلب نامرتبط،

دستکاری عکس و فیلم ،کیفیت‌های پایین و نامشخص بودن جزئیات و… فرصت را برای داستان‌سرایی و شایعه‌پردازی روی آن ایجاد می‌کند.

عکس کودکی که مار داخل سرش است، یا فیلم سجاده‌ی نماز خوان نمونه‌هایی از این شایعه بودند.


3-قسم دادن، التماس کردن،وعده‌دادن، ارعاب و یا تهدید برای انتشار مطلب!

4-اعلام زمان‌های نسبی به جای ذکر تاریخ مشخص:

یک‌ساعت پیش، دیشب، امروز، به تازگی، از فردا، آخرین دستاوردها و …


5-عباراتی که نشان می‌دهد رازی مخوف یا سندی فوق‌محرمانه کشف شده است:

مثلا‌نامه‌ی فوق‌محرمانه و مسقیم درباره‌ی زلزله‌ی تهران!
«توهم توطئه» نیز می‌تواند در این دسته جای گیرد.

6-جملات خبری شبه‌علم و مبهم: دانشمندان کشف کرده‌اند، آخرین دستاوردهای پزشکی نشان می‌دهد.

کدام پزشکان؟ کدام دانشمندان؟! عرفان کوانتومی، قانون راز،‌ و … نمونه‌هایی از این ادعا هستند.

7-ارجاع دروغین:خبرهای ناشنیده به خبرگزاری‌های بسیار مشهور و معتبر برای اعتبار بخشی به مطلب:

در اینگونه مطالب به صورت خیلی کلی نوشته میشود منبع: رویترز ،CNN، پلیس فتا،…


8-ارجاع به منابع غیرواقعی با اسم های عجیب و غریب و پرابهت:

شبکه‌ی خبری Alien News فرانسه، تیم دکتر چوانگ در مرکز توکیو!
برای کشف حقیقت بهتر است نام و وبسایت آن را در اینترنت جستجو کنید.

9- تحریک شدید احساسات از طریق اغراق در داستان‌های ساختگی غم‌انگیز، عکس‌های دلخراش، روابط عاطفی انسانی، تهدیدات مربوط به سلامتی، تحریک حس وطن‌پرستی یا اعتقادات مذهبی و …


10-عدم ارتباط منطقی و تخصصی منبع با متن:

رئیس مرکز «قلب» ژاپن گفته است سیگنال موبایل برای «مغز» مضر است!
_

11- تبلیغات تجاری در قالب شایعه!

(همه شرکت‌ها محصولاتشان آلوده و مشکل‌دار و سرطانزا هست به جز محصولات شرکت X)


12-اینترنت و گوگل منبع نیستند!

اینها ابزارهای ارتباطی و جستجو هستند. هرچیزی در آن پیدا شود درست نیست حتی اگر در چندین جای آن تکرار شده بود. مگر سایت های معتبر.
انگلیسی بودن متن یک مطلب نیز به معنی معتبر بودنش نیست!


13-«آیا میدانید»ها!

نادانسته‌های حتی کوچک و سطحی جهان آنقدر زیاد است که تشخیص راست و دروغ بودن آن‌ بسیار مشکل است مگر آنکه منبع معتبر داشته باشند.

پیشنهاد می‌کنیم زیاد آن‌ها را باور نکنید چون تقریبا در بیشتر آن‌ها همه‌ی نشانی‌های یک شایعه از جمله نداشتن منبع را خواهید دید!
_

14-شاهدان غیبی!

همه ما افرادی را دیده‌ایم که در دفاع از یک ادعای عجیب خواهند گفت: «یکی از دوستان یا نزدیکانم با چشم خودش دیده است یا یک سپاهی به من گفت! یا یک ارتشی به من گفت! ».

برای احترام به شعور خودتان هم که شده درخواست کنید با آن شخص سوم ملاقات کرده و حقیقت را از زبان خودش بشنوید و کشف کنید که واقعیت ماجرا چه بوده است؟

15-شیوه‌ی نگارش و سطح علمی‌بودن:

اشتباه املایی و نگارش شتابزده و غیرحرفه‌ای در نوشته‌های بسیاری از شایعه‌پردازان که بیشترشان از اقشار کم‌سواد هستند رایج است.

16-فصل بازار داغ شایعه را بشناسید!

اگر کمی به اخبار جامعه آگاه باشید به احتمال بسیار زیاد می‌توانید خود را برای هجوم شایعات فصلی آماده کنید.

چندین شایعه از این دست در زمان درگذشت برخی افراد مشهور، حادثه‌ی اسید پاشی،حادثه منا و حوادث مشابه و .… در فضای مجازی منتشر شد.