مدیرالنفیسه

 خدیجه رحمة الله علیها، رضوان الله علیها، لقبش در کتب سیره، سیره ابن هشام، ایشان شناخته شده بود؛ لقبش سیده قریش بود. آدم عادی نبود.

و شما عزیزان کتاب ورق بزنید بدون تعصب مذهبی، خدا را گواه می گیرم اگر از روی تعصب مذهبی عرض کنم؛ جناب خدیجه از حاتم طائی - البته حاتَم می گویم عذر می خواهم، صحیحش حاتِم است، اسم فاعل حاتم. اما سر زبان ما همینجور می گوییم حاتَم، من هم می گوییم حاتَم. و الا صحیحش حاتِم. می فرمایید حاتَم طائی، اینجور سر زبان ماست.

حاتَم طائی در همان عصر بود. دختر حاتم طائی آمد پیش پیغمبر. بعد جناب رسول الله فرمود: احترامش بکنید، این دختر حاتم است. احترام بگذارید، دختر حاتم طائی است.
اما عزیزان
بدون تعصب مذهبی:
« شهد الله اللطیف الخبیر»، به جان بی بی بیایید شما حساب برسید خدیجه از حاتم طائی بخشنده تر بود. سرمایه و زندگی اش هم خیلی سطح بالا، منتها حاتم طائی شهرت پیدا کرد پیش وجهه ی ایشان، و جناب خدیجه ، اما بخشندگی جناب خدیجه بیشتر و خانم مدبر سیده ی قریش، لقبش بود، زندگی دار، چیز دار، گله های شتر، خیلی … و همه ی اینها را فدای اسلام کرد.

آنچنانکه خداوند سبحان در قرآن به رخ پیغمبر می کشد که:« وَ وَجَدَک عائلاً فأغنی » تو چیزی نداشتی من به مال خدیجه تو را توانگر کردم. به مال خدیجه توانگر شده ، دارا شده زندگی دار شده، خدیجه سلام الله علیها .

و همانطور که از خود گذشتگی جناب خدیجه از خود نشان داد، خداوند که به پیغمبر اکرم حضرت فاطمه زهرا را به او داده، اولین فرزند رسول الله است، و فرمود: ای بندگان خدا، مسلمانها بدانید بشارت بدهم به شما اولین فرزند آن خانواده که دختر باشد، آن پدر، آن مادر، خوشحال باشند که روزگار خوش در پیش دارند. از اولین فرزند خانواده دختر باشد، پیغمبر به آنها بشارت داد به آنها. که خوش باش که عاقبت بخیر است تو را.
فرزند مبارک و قدم مبارکی در این نشئه، در این عرصه در محیط شما وارد شده و قدم به زمین نهاده، برای شما خیر است، مبارک است؛ میمون است؛ برکت است.

احترام گذاشت، وقتی دختر را خداوند از جناب خدیجه به پیغمبر اکرم داد، اسم مادر پیغمبر چه بود؟ سلام الله علیها چه بود؟ آمنه خانم، آمنه خانم رضوان الله علیها. اسم مادر خدیجه چه بود؟ فاطمه خانم؛ فاطمه. اسم مادر پیغمبر، آمنه .

اما جناب رسول الله به احترام آن بذل و بخشش و خود گذشتگی جناب خدیجه، فرزندش، دخترش را به اسم مادر خدیجه فاطمه نهاد، نه به اسم خودش آمنه. احترام گذاشت به او. بله. البته.

منبع: کانال اختصاصی نشر صوت و متن آثار حضرت علامه حسن زاده آملی

«نيم دانگ پيونگ يانگ»

نویسنده: رضا امیرخانی

ناشر: افق؛ چاپ اول 1398

343 صفحه، 50000 تومان

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                   ****

رضا اميرخاني پديده عجيب و جالبي است، نابغه اي معمولي و بي ادعا كه بيشتر به عنوان داستان نويس شناخته مي شود. 

تنها پسر يك پدر كارآفرين و ثروتمند-و چه پيرمرد دوست داشتني و نازنيني بود- كه در مدرسه تيزهوشان درس خواند و بعد به دانشگاه صنعتي شريف رفت ولي از حلقه هاي ادبي همان مدرسه علامه حلي و نشريه “روايت” با قلم زيبا و متفاوتش شناخته شد و “ارميا” را زماني نوشت كه هنوز خيلي جوان بود. 

اميرخاني هم بسيار اهل سفر است و عادت به خوابيدن در يك كلبه ساده و محقر روستايي دارد و هم گرفتار اداره كارهاي اقتصادي پدر بعد از فوت ايشان و اسير تهران است، هم دوره خلباني ديده و هواپيما مي راند و زماني از او به عنوان جوان ترين خلبان ايران ياد مي كردند و هم براي معرفي و تبليغ كتاب جديدش از اين شهر به آن شهر و از اين نمايشگاه به آن كتابفروشي مي رود زيرا قرار گذاشته از درآمد فروش كتابهايش زندگي كند. هم از سفر مفصلش به آمريكا در “بي وتن” گزارش مي نويسد و هم در همراهي با رهبر انقلاب “داستان سيستان” را روايت مي كند. هم رييس هيأت مديره انجمن قلم بوده و به عنوان نويسنده شاخص جريان انقلاب شناخته مي شود و هم جدي ترين انتقادها را با زباني صريح مطرح مي كند و با هنرمندان و نويسندگاني از طيف مقابل رفاقت و ارتباط دارد. 

هم با سردبيري سايت “لوح” سالها قبل از خيلي افراد مدعي جلودار روزنامه نگاري در فضاي مجازي مي شود و هم تحليل هاي عميق و دقيق از موضوعات اجتماعي و فرهنگي روز حتى در عرصه سياست دارد. 

هم پدري است كه براي دو فرزندش وقت مي گذارد و براي بازي و سرگرمي شان اهتمام مي ورزد و هم ساعت هايي طولاني مشغول كار اصلي و حرفه جدي خودش يعني نوشتن است و نمودار سرعت پيشرفت قلمش را روي كاغذي بر ديوار اتاق كارش ثبت مي كند.

هم دغدغه هايي در حوزه رشته تحصيلي و تخصص فني خودش دارد و اشتغالاتي براي پروژه هاي صنعتي يافته و هم در اواخر عمر شريف مرحوم آيت الله سيدعلي آقا گلپايگاني با آن بزرگوار انس و الفت نزديك داشته و با او حشر و نشر فراوان پيدا مي كند.     

اين آدم خاص و جالب طبيعي است كه وقتي با پيشنهاد سفر به كره شمالي روبرو شود از آن استقبال كند و قدر فرصتي استثنايي و كم نظير براي ثبت يك تجربه منحصر به فرد را بداند. 
كره شمالي به دليل انزواي سياسي و اجتماعي غير عادي اش امروز رازآلودترين كشور جهان است و چنان در پشت ديوارهاي محدوديت و منع پنهان شده كه همه روزنامه نگاران و نويسندگان و پژوهشگران كنجكاوند حتى يك عكس يا خبر از داخل مرزهايش به دست بياورند. 

به همين دليل در دنياي غرب تاكنون كتابهاي متعدد از خاطرات و تجربه كساني كه موفق به فرار از كره شمالي شده اند به چاپ رسيده و غالب آنها به فارسي نيز ترجمه شده - حداقل خودم به دليل همين كنجكاوي تا حالا پنج شش تايش را خوانده ام- و البته اين كه چرا مثلا به زبان هاي غير فارسي اين قدر ترجمه نشده كاملا معلوم است. 

تازه ترين اثر رضا اميرخاني كتاب “نيم دانگ پيونگ يانگ” حاصل دو سفر او به كره شمالي است. در سفر اول كه ديداري رسمي بوده او به عنوان مستندنگار با تيم همراه مي شود و همان جا با زرنگي و ظرافت ذاتي اش ميخ سفر دوم را در ملاقات اتفاقي با مقام رفيع حزب كارگران مي كوبد و چند ماه بعد دوباره به كره شمالي مي رود. 

ترجمه هاي موجود در بازار از زاويه محور آمريكا و از موضع دشمني صريح با كره شمالي منتشر شده و حالا قرار شده بود رضا اميرخاني به عنوان يك نويسنده ايراني وفادار به آرمانها و مواضع انقلابي كره شمالي را معرفي كند. 
برايم خيلي مهم بود تا اين روايت را بخوانم و ببينم اميرخاني چه كرده است، زيرا اگر بخواهد مشكلات جدي و بنيادين نظام كره شمالي را توجيه كند كه اميرخاني نيست و اگر بخواهد همان حرفها را تكرار كند كه بازهم اميرخاني نيست. 

كتاب را با اين كنجكاوي خواندم و ديدم كه هنرمندانه از اين معبر گذشته است و در عين تصريح به همه چيزهايي كه از واقعيت هاي نظام ديكتاتوري و استبدادي كره شمالي ديده است بدون آن كه قصد توجيه داشته باشد به واقعيت هاي ديگري مثل آثار و عوارض طبيعي فرايند تحريم اشاره مي كند و راز و رمزهاي پشت پرده و پنهان تأثير سياست هاي اقتصادي بر مسايل اجتماعي و فرهنگي را مي گشايد. 

اميرخاني به دنبال انسان كره شمالي است و البته در آن فضاي خاص و عجيب به سادگي راهي براي ارتباط با شهروندان ندارد و هر بار هم كه با خطركردن و جسارت مي كوشد خود را به كساني نزديك كند آنها از وحشت و ترس فرار مي كنند و راه را مي بندند يا وقتي كه اعلام مي شود مقامات حزب بالاخره با تقاضاي ديدارشان با فلان آدم موافقت كرده اند و آنها با ذوق زدگي حركت مي كنند برنامه با ملاقات مجسمه آن شخص خاتمه پيدا مي كند! 

شايد اگر هركسي به جاي رضا اميرخاني بود از اين همه محدوديت و منع به فقدان گزارش مي رسيد، اما او با هنرمندي و ذوق خود انسان كره شمالي را در ميان اين همه جاي خالي نشان مي دهد و عناصري ظريف و كوچك از حيات انساني شهروندان را روايت مي كند. 

او در كنار نقل شيطنت هاي فردي و هميشگي خود و شوخي هايش در جمع همسفران، يكي دو خاطره و نكته خاص از سفر را هم در لابلاي روايت گنجانده كه همين صريح نبودن و نقل غير مستقيم آنها را جذاب تر و خواندني تر كرده است.  

اگر هيچ كدام از اين ها نيز نبود باز هم “نيم دانگ پيونگ يانگ” به دليل اين كه نخستين گزارش مستقيم و نخستين كتاب ايراني از كره شمالي است خواندني مي شد، زيرا همان كتابهاي خارجي هم معمولا نقل خاطرات افرادي است كه از كره شمالي گريخته و بخشي از پروژه رسانه اي غرب بر عليه اين كشور هستند، نه گزارش مستقيم يك نويسنده يا خبرنگار غربي از مشاهدات و تجربه هايش در كره شمالي و از اين نظر هم كار اميرخاني يك اثر جديد و بسيار مهم است. 

محمدرضا زائری
نشر افق
نیم دانگ پیونگ یانگ

روشن است هر منتظری باید اهل پیوند با خداوند بزرگ باشد و ضمن درخواست روزی در ابعاد ذیل، برای درونی کردن و استقرار این صفات در خویش تلاش کند:

أ. توفیق طاعت: منتظر راستین هم اهل اطاعت خدا، پیامبر(ص) و امام معصوم(ع) است و هم توفیق چنین فرمانبری را همواره از خدای سبحان می خواهد: اللّهمّ ارزقنا توفیق الطاعه.

ب. دوری از معصیت: گناهان، موانع مسیر حرکت به سوی خدا و مهم ترین عامل سقوط انسان اند، از همین رو منتظر حقیقی امام عصر(عج) باید ضمن درخواست توفیق الهی در ترک گناهان، سعی بلیغ خویش را در تحقق چنین صفتی به کار گیرد. گفتنی است گناهان، هرچند به کوچک و بزرگ )صغیره و کبیره) قسمت شده‌ اند، هر نافرمانی خدای متعالی گناهی بزرگ است: وبُعد المَعصیه.

ج. نیت خالصانه: اصلاح انگیزه اعمال (نیت) و خلوص هرچه بیشتر از هر شائبه شرک و ریا در جمیع مراتبش، به گونه‌ ای که چیزی جز اطاعت امر الهی و انجام دادن آنچه موجب رضای حق است در نیت انسان سهم نداشته باشد، ازوظایف اهل انتظار است: وصدْق النیه.

د. شناخت محرّمات الهی: ترک معاصی، شدنی نیست مگر با شناخت چیزهایی که خداوند سبحان با حکمت بالغه ‌اش بر بندگانش حرام کرده است. و چون حرام یعنی آنچه دریدن پرده آن روا نیست خواه آن چیز، حق باشد یا دین و یا قانون و یا… منتظری که محرمات الهی را نشناسد و حریم آن را پاس ندارد، چه بسا به شکستن حریم آن ها گرفتار آید، از این ‌رو شناختن محرمات الهی ضروری است: وعرفان الحُرمه.

. انسانی که در انتظار کریم ترین انسان های عصرش به سر می ‌برد، بایسته است که از خداوند کریم اعطا و ازدیاد و حفظ کرامت خود را در اسباب کرامت طلب کند و خویش هم در تحقق آن خواسته از پای ننشیند.

أ. درخواست هدایت تکوینی خاص: آنچه مایه کرامت جان آدمی است، هدایت یافتن به نور دین الهی و حفظ تقوا است. آنان که به مسیر اطاعت او هدایت نشوند، در سیاهی جهالت ها و انحراف ها سرگردان و از کرامت الهی انسان محروم خواهند شد. بر انسان منتظر است که با تلاش علمی و جهد عملی، زمینه افاضه هدایت تکوین را در خویش هر لحظه پرورش دهد: واکرمنا بالهُدی.

ب. درخواست استقامت در مسیر هدایت: بسا کسانی که از هدایت الهی بهره مندند؛ امّا پس از اندک زمانی با غفلت از حق و روی آوردن به اهوا و امیال خویش از جاده هدایت به بیراهه ضلالت افتادند و نور هدایتشان را در شب دیجور گمراهی خاموش کردند، پس بر منتظران راستین بایسته است که در مسیر هدایتی که خدای سبحان آن ها را به آن رهنمون شده است استقامت ورزند و با تمسّک به علم و ایمان از هر اعوجاجی دوری جویند تا مشمول هدایت های برتر که محصول استقامت در مسیر هدایت است باشند: والاستقامه.

زبان، ترجمان عقل و اندیشه انسان است، از این ‌رو توفیق نیک گفتاری زبان صیانت از آن برای اهل انتظار ضروری است. طبق آموزه ‌های این دعای شریف، منتظران راستین می‌ باید با توجّه به آنچه در پی می ‌آید در صیانت زبان خویش کوشا باشند:

أ. سخن صائب گفتن: منتظر راستین آن حضرت می ‌باید جز از سر راستی سخن نگوید و گفتار غیر صائب را (به جدّ یا به هزل) وا نهد: وسدّد ألسنتنابالصواب.

ب. حکیمانه سخن گفتن: گفتن سخنان بی ‌محتوا و بی ‌فایده که نه در امر دین سودی می ‌بخشند و نه در کار دنیا، کاری حکیمانه نیست. آنچه حکیمانه نیست لغو است و اهل ایمان از لغو اعراض می ‌کنند. بر همین اساس بر اهل انتظار شایسته است که حکیمانه سخن بگویند و زبان را از سخنان لغو صیانت کنند: والحکمه.

قلب انسان منتظر، ظرف مبارکی است که هر مظروفی شایسته آن نیست. در این دعای شریف هم مظروف شایسته قلب مؤمن معرفی و هم وظیفه منتظران راستین در این موضوع بازگو شده است:

أ. کسب نور علم: اکتساب علم و خروج از سیاهی نادانی، وظیفه منتظران ظهور امام عصر(عج) است و چون علوم اکتسابی بی‌ تعلیم و تعلّم به دست نمی‌ آیند، از این‌ رو تعلیم و تعلم و تلاش در جهت کسب علم حصولی و نیز تهذیب دل برای ادراک حقایق با علم حضوری، وظیفه هر مسلمان منتظری شمرده شده است.

ب. کسب نور معرفت: معرفت اخصّ از علم است و به علمی اطلاق می شود که با تمییز کامل معروف از غیر خود و ادراک خصوصیات آن همراه است. بر منتظران راستین است که به اکتساب علم بسنده نکنند و با عمق بخشیدن به گستره علوم به کسب معرفت نایل آیند، که هر معرفتی علم هست؛ اما هر علمی معرفت نیست.

منبع: برگرفته از کتاب مهدی موعود موجود تالیف حضرت آیه الله العظمی جوادی آملی،

راز همتایی لیله میلاد امام زمان(عج) با شب قدر

انسان کامل معصوم که مصادیق منحصر آن عترت طاهره اند عِدل و همتای قرآن حکیم است و براساس حدیث متواتر ثقلین به هیچ وجه از یکدیگر جدایی نمی پذیرند. قرآن تجلّی کتاب تدوینی خدا و انسان کامل معصوم تجلّی کتاب تکوینی اوست. همان طور که با نزول قرآن در ظرف زمانی معین، آن ظرف معهود، قدر یافته و شب قدر می شود، با تجلّی امام معصوم و تنزلش از مخزن غیب الهی در ظرف زمان معین، آن ظرف شخصی قدر پیدا می کند و شب قدر می شود، زیرا هرچند ممکن است زمان و زمین به واسطه صدورشان از منبع غیب الهی حَظّی از قداست داشته باشند؛ امّا آنچه مایه شرافت زمان است همانا متزمّن و آنچه مایه فخر مکان است همانا متمکّن است.

بر طبق این بیان جامع، میلاد ولی معصومی که  جامع و معادل قرآن مجید است، حقیقت او و نبوّت یا امامت او مستلزم شب قدر شدن خواهد بود. و برهمین اساس آنچه درباره حضرت صدیقه کبری، فاطمه زهرا(علیهاالسلام) و نیز درباره میلاد حضرت خاتم الاولیاء(عج) مبنی بر تطابق حقیقت آن ذوات مبارک با لیله القدر یا معرفی میلاد آنان به عنوان شب قدر مطرح می گردد، از سنخ تمثیل است نه تعیین، همچنان که در دعای شب مبعث رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم سخن از جریان تجلی اعظم به میان می آید: اللّهمّ إنّی أسئلک بالتجلّی الأعظم فی هذه اللیله من الشّهر المعظّم والمرسل المکرّم.[۸[

روایات معصومان(علیهم‌السلام) نیز گویای تبیین پیوند ناگسستنی قرآن و عترت اند و همسو با حدیث ثقلین، گواه جدایی ناپذیری این دو حقیقت و احکام آن ها از یکدیگرند. همین پیوستگی در مقام معرفت نیز جریان دارد. ائمّه(علیهم‌السلام) برای معرفی خود از قرآن کمک می گیرند و برای شناساندن قرآن از حقیقت خودشان سخن می گویند، زیرا هیچ یک را بی دیگری نمی توان شناخت.

از آنجا که حضرت خاتم الاوصیاء حجه بن الحسن المهدی(عج) عصاره فضائل اهل بیت وحی(علیهم‌السلام) بلکه تمام انسان های کامل است، ظرف زمانی تجلّی او از مخزن غیب الهی در نشئه مُلک در میان سایر ایام مبارک و موالید حجج الهی(علیهم‌السلام) برجستگی خاص و ویژه ای یافته است که در پرتو آن همطراز لیالی قدر، بلکه شبی از شب های محتمل قدر به شمار می آید.

گویا در عصر ما که زمان ولایت آن آخرین ولی معصوم است، مقدرات عالم در مراتبی رقم می خورد که از شب میلاد آن حضرت در نیمه شعبان آغاز گردیده و در شب های ماه مبارک رمضان یکی پس از دیگری تثبیت می شود.

منبع: برگرفته از کتاب مهدی موعود موجود تالیف حضرت آیه الله العظمی جوادی