مدیرالنفیسه

معلمی سخت‌تر از گذشته


هر سال 12 اردیبهشت سالروز شهادت استاد شهید مرتضی مطهری که به عنوان روز بزرگداشت مقام معلم نامگذاری شده بهانه‌ای برای تبریک به معلمان و اساتید و تاکید بر نقش و جایگاه آنها در نظام آموزشی و اهمیت‌شان در روند توسعه همه جانبه کشور و ضرورت توجه دولتمردان و حاکمان به  شان و منزلت معلمان و چالش‌ها و مشکلات نظام تعلیم و تربیت است.
معلمی در آیات و روایات و در گفتار حکیمان، اندیشمندان و بزرگان یکی از برجسته‌ترین مشاغل بشری قلمداد شده و در عصر جدید هم معلمان همواره در ردیف گروه‌های مرجع اجتماعی و جزء اقشار تاثیرگذار جامعه هستند و علیرغم اینکه در طول بیش از یک دهه گذشته وضعیت مالی معلمان به دلیل محدودیت‌های شدید اقتصادی دولت ضعیف شده، ولی شان و جایگاه این شغل همچنان در ردیف مشاغل برتر هست و معلمین جزء گروه های مرجع جامعه هستند که مورد اعتماد مردم هستند. اما کار معلمی در طول یک دهه گذشته چه برای معلمینی که عاشقانه به شغل معلمی مشغول هستند و چه آنهایی که از سر وظیفه کار معلمی را انجام می‌دهند هر سال سخت‌تر از گذشته شده است. به دلیل اینکه مخاطبین شغل معلمی به شدت در طول 15 سال گذشته تغییر کرده و نسل های زد و الفا ظهور کرده‌اند. دانش‌آموزان به دلیل ارتباط ویژه‌ای که با کامیپوتر، اینترنت و فضای مجازی و انقلاب ارتباطات و اطلاعات دارند و همچنین به دلیل شکاف‌های شدید نسلی، نحوه مدیریت کلاسها و بطور کلی کار معلمی بسیار سخت شده به ویژه این وضعیت در کشورهایی که نظام سیاسی با رویکرد ایدئولوژیک دارند به مراتب از کشورهای دارای نظام سیاسی غیر ایدئولوژیک هستند سخت‌تر شده است. به عنوان نمونه حجاب یکی از موضوعات اجتماعی و مذهبی است که اختلاف نظرهای شدید بین نسل‌های جدید و گذشته بوجود آمده و این موضوع، کار را برای معلمان در مدرسه یا دانشگاه بسیار سخت می‌کند.

اتفاقی که امروز افتاد بخوبی موید این وضعیت است. امروز صبح جلسه‌ای در یکی از وزارت‌خانه‌ها داشتم 40 دقیقه ای زودتر از موعد مقرر رسیدم در ماشین نشسته بودم که متوجه شدم در 20 متری درب یک دبیرستان دخترانه ماشین را پارک کرده‌ام و همین طور که موبایل را چک می‌کردم متوجه شدم که دانش‌آموزان از ماشین‌های اولیا یا سرویس مدارس پیاده می‌شدند و به سرعت داخل مدرسه می‌رفتند تقریبا اکثریت دانش‌آموزانی که از ماشین‌ها پیاده می‌شدند مقنعه بر سر نداشتند و دور گردنشان بود و درصد خیلی کمی حجاب کامل داشتند. جالب این بود زمانی که دانش‌آموزان پیاده می‌شدند اولیا در کنارشان بودند و اولیا با این وضعیت پوشش فرزندشان، یک نوع سازگاری و پذیرش پیدا کرده بودند. خیلی تعجب کردم با یکی از معلمینی که ماشینش را پشت ماشین من پارک کرد وارد صحبت شدم خود را معرفی کردم و از ایشون سوال کردم که چرا دانش آموزان این نسل با نسل‌های قبل اینقدر متفاوت هستند ایشان گفت بچه های نسل جدید، دنیای بسیار متفاوتی با معلمان دارند و خیلی از دغدغه‌ها، ارزش‌ها و نگرانی‌های نسل قبلی با این نسل جدید متفاوت است و دانش‌آموزان دیگر حرف‌ها و توصیه‌های معلمان را هم نمی‌پذیرند و روی سبک و سیاق خاص زندگی خودشان حرکت می‌کنند. مسئله حجاب یکی از چالش‌هایی است که معلمان این روزها با آن مواجه هستند و صدها مسئله مذهبی و اجتماعی و عرفی دیگر هست که پیرامون آنها اجماع نظر مشخصی در جامعه و دولت وجود ندارد و حتی پیرامون قرائت‌های رسمی حکومت و قرائت عرفی و عمومی اختلاف نظر شدیدی وجود دارد. در کلاس‌های دانشگاه این حساسیت‌ها بیشتر است و اساتید موظفند مراقبت لازم را برای حاکم کردن رویه‌های قانونی و سبک و قرائت رسمی حاکمیتی در کلاس بعمل آورند و این موجب برخی تضادها و مقاومت‌ها در کلاس‌های درس می‌شود. همچنین تضاد در مصادیق رویکردهای سنتی و مدرن در عرصه‌های مختلف در نسل‌ جدید با نسل‌های گذشته روز به روز در حال افزایش است و همه این مسائل باعث شده که به لحاظ رفتاری و کنشی اختلاف‌نظر بین معلمین و دانش‌آموزان، بین اساتید و دانشجویان روز به روز در حال افزایش باشد. گرچه برای خیلی از اساتید و معلمینی که از قرائت رسمی و حکومتی فاصله گرفته‌اند سازگاری با اکثریت دانش آموزان و دانشجویان به وجود آمده ولی بطورکلی شرایط کلاس‌داری برای معلمان سخت‌تر از گذشته شده است. دولت هم که در شرایط نامناسب اقتصادی قرار دارد امکان تامین شایسته منزلت و مسائل رفاهی معلمان و اساتید را ندارد شرایط کار برای معلمین با سختی بیشتری همراه شده است و حتی علیرغم اینکه عمده معلمان آینده در دانشگاه فرهنگیان مشغول به تحصیل هستند و با توجه تمام سخت‌گیری‌هایی که برای ورود به این دانشگاه صورت می‌گیرد ولی دانشجویان پس از چهار سال، تفاوت‌های چشمگیری به لحاظ رویکرد، نگرش و رفتار با وضعیت ورودی خود دارند و بخش قابل توجهی از فارغ التحصیلان دانشگاه فرهنگیان فاصله معناداری با قرائت رسمی حکومت پیدا می‌کنند و تعدد اینگونه مسائل، تضادها در نظام آموزشی را زیاد و شیوه‌های کلاس‌داری را پیچیده و سخت کرده است.

علاوه بر مشکلات و چالشهای هویتی و نسلی، بزرگترین چالش نظام آموزشی ایران، مسئله کمبود معلم، افزایش معلمان حق‌التدریسی و ساعتی و تراکم دانش‌آموزان در کلاسهای درس است. از دیگر  موضوعات مهم و چالش‌برانگیز پیش‌روی نظام آموزشی، گسترش  بی‌عدالتی آموزشی و افزایش خطر طبقاتی شدن سطح خدمات آموزشی است که همه این واقعیات بیانگر این است که نظام حکمرانی باید رویکرد کوچک‌انگاری نظام تعلیم و تربیت را از دستور کار خارج کند و برای ریل‌گذاری توسعه همه جانبه کشور مسائل آموزش و پرورش و عالی را در ردیف اولویت‌های اصلی خود قرار دهد.

غلامرضا کریمی استاد دانشگاه خوارزمی

                         
 
ما از امام مجتبی علیه السلام، فقط حرم نداشتن اش را دیده ایم اما حریم نگهداشتن اش را ندیده ایم. دقیقا به همین خاطر است که گاه راه را اشتباه می رویم. ناراحتیم که چرا قبر حضرت حرم و گنبد و گلدسته ندارد اما نسبت به حفظ حریم ها که منطق و منش امام بود اهتمام نداریم. خیلی راحت در رفتار به سبک همان کسانی میل پیدا می کنیم که حریم شکنی هاشان، قبر امام را بی حرم کرده است. ما اگر واقعا می خواهیم قبر امام حرم داشته باشد، باید حریم اخلاقی و حرمت درس های رفتاری امام مجتبی را نگهداریم. 

ما خوانده و شنیده ایم بارها ماجرای مرد شامی را  که تحت تأثیر تبلیغات معاویه قرارگرفته، به مدینه آمد و  به امام حسن(ع) جسارت و توهین می کند. امام به جای واکنش نسبت به این توهین ها به این شخص می فرمایند: «اگر غریب هستی و جایی را نداری، مهمان ما شو، اگر گرسنه هستی، سر سُفر ما بنشین، اگر مشکل مالی داری، به تو کمک مالی کنیم.» پس از این نوع برخورد امام، فرد توهین کننده شرمنده می شود و به امام حسن(ع) می گوید: شما را به نوع دیگری برای ما معرفی کرده بودند. او سپس این بخش از آیه 124 سوره شریفه انعام را می خواند که؛”  اللَّهُ أَعْلَمُ حَيْثُ يَجْعَلُ رِسَالَتَهُ ۗ اللَّهُ أَعْلَمُ حَيْثُ يَجْعَلُ رِسَالَتَهُ ۗ؛ خدا بهتر می‌داند که در کجا رسالت خود را مقرر دارد.” او با همان برخورد اصلاح می شود و می رود. ما اما هزار بار می شنویم و همان دم از یاد برده ایم و باز به همان مسیری پا گذاشته ایم که دیروز بودیم.

 در باره غیر هماندیش همانی را می گوئیم که پیش از این می گفتیم. همان رفتاری را روا می داریم که نارواست. به تریبون ها و گفته ها و نوشته هامان دقت کنیم، میان ما و امام مجتبی(ع) جز تباین چه نسبتی در میان است؟ دریغا که هرچه در ادعا مصر تریم در عمل دورتریم. فقط وقتی نگاه ها به پیراهن آلوده خودی ها می افتد یاد اخلاق می افتیم و حواهان “برخورد مومنانه” می شویم اما اگر دیگری یک از صد آنچه ما می کنیم را انجام دهد او را نه تنها فاسق و فاسد که مفسد فی الارض هم می شماریم. حکم مفسد فی الارض را هم دار برپا کردن می شماریم. 

بگذریم، بیش از آنکه بر حرم نداشتن قبر امام بایدگریست، باید برای حریم نداشتن آموزه های امام در رفتار خودمان نگران باشیم. امام با حرم یا بی حرم محترم است و چراغ روشن راه است تا قیامت. هیچ کس نمی تواند آن را خاموش کند اما ما به نام پیروان امام گاه حرمت شکنی هایی می کنیم نسبت به دیگران  که کم از تخریب حرم نیست. مگر نخوانده ایم کلامِ رسول اعظم الهی را خطاب به کعبه که فرمودند: “مرحبا بك من بيت ما اعظمك و أعظم حرمتك و اللّه انّ المؤمن أعظم حرمه منك عند اللّه عزّ و جلّ؛ آفرين بر تو، خانه‏اى كه چقدر بزرگى و احترام تو چقدر زياد است سوگند به خدا، احترام مؤمن نزد خدا از تو بيشتر است.” اما برخی از ما قلم داران و تریبون داران چه راحت حرمت می شکنیم. به روی خودمان نمی آوریم که امام از دشمن هم حرمت نگه می داشت، حرمت شکنی سیره معاویه و امویان است که به بنی عباس و همه طاغوت های اعصار ارث می رسد.

 باز هم بگذریم. میلاد امام مجتبی باید آغازی باشد بر اصلاح رفتار مان تا با حریم بانی از اخلاق خود نیز در حریم لطف امام وارد شویم. ان شاالله.

غلامرضا بنی اسدی، گروه سیاسی الف

🎙 توصيه های آيت الله كشميرى(رحمت الله علیه) برای ماه مبارک رمضان

◻️ کمیت‌گرا نباشید.
کمیت_گرا نباشید؛ کیفیت_جو باشید.
دنبال ختم آیات و ادعیه نباشید بلكه در پی هضم آنها باشید.
غذای اندک را خوب بجوید تا جزء جانتان شود. بزرگ ترین مشکل ما قشری‌نگری به دین و شریعت است. با خود فکر کنید آنقدر در سال های قبل با ولعِ زیادخوانی اعمال انجام دادید، به کجا رسیدید؟!

⏮ آغاز ماه رمضان حتماً نیت کنید فقط براى الله روزه بگیرید؛ فقط الله! آداب روزه‌داری را تا آنجا که نشاط دارید، انجام دهید.

🔸 تفکر
حتماً دقایقی از ساعات رازآمیز روزه‌داری خود را به برترین_عبادت اختصاص دهید و آن هم چیزی نیست جز تفکر. با خود و خدای خود خلوت ‌کنید؛ خصوصاً به نوع رابطه حضرت حق با خودتان بیندیشد؛ امید است ابوابی از معرفت به رویتان باز شود.

◻️ یکی از مهم‌ترین حالات بندگی خصوصاً در ماه رمضان، حالتی است که توصیه‌ مؤکد نبی مکرم است و آن، #سجده_طولانی است.

⏮ فقط خدا و اولیاء الهی می‌دانند هنگام سجده‌_عبودیت چه بارانی از ابر رحمت و چه برکاتی از عالم ربوبیت بر سر شما می‌بارد. حتماً در روز یک سجده‌_طولانی داشته باشید.

🔸 حتی‌المقدور در خانه خود افطار کنید؛ حتی در مساجد افطار نکنید.
بگذارید برکت_افطار و دعای_مستجاب_لحظه‌_افطار به خانواده و خانه‌ شما تعلق گیرد.
در ضمن، هنگام افطار، دِلال کنید!
دِلال يعنى ناز_کردن
هنگام افطار برای خدا ناز کنید! چون براش روزه ‌گرفتید وحضرتش خوان کرم گسترده؛ لقمه‌ اول را نزدیک دهان ببرید؛ اما نخورید! دعا کنید؛ یعنی به خدا عرض کنید: اگر حاجتم را بدی، افطار می‌کنم!
این حالت، معجزه می‌كند!

◻️ رمز ماندگاری در ضیافت الهی رمضان، کیمیای حُسن_خلق است.
با فرزندان، خویشان و دوستان خود با اکسیر حسن خلق و مهربانی برخورد ‌کنید. لحظه‌ عصبانیت و خشم شما همان لحظه اخراج شما از این مهمانی_الهی است!

🔸 کشتی رؤیایی رمضان سوار بر امواج دریای اشک به ساحل نجات می رسد! از خدای سبحان در این ماه خصوصاً اسحار سحرآمیز آن اشک و گریه درخواست کنید.

◻️ از ابتدای ماه رمضان باید هدف‌گذاری شما لیلة_القدر باشد که جان رمضان است.
در این خصوص، سخن زیاد است لکن «مصلحت نیست که از پرده برون افتد راز». فقط سعی کنیم شب قدر در ما واقع شود؛ نه در ماه!

🔸 این ماه، ماه ربیع_القرآن ماست.
در این بهار قرآنی هر روز یک آیه را انتخاب کنید و تا افطار به طور متناوب تلاوت و در پیرامون آن تدبر نمایید. امید است دم دمای افطار آن آیه برای شما پرده از رخسار بردارد!

◻️ در سراسر ماه رمضان توجه شما به روزه‌دار_حقیقی و انسان_کامل یعنی امام عصر نباید منقطع شود.

انقلاب اسلامی و الگوی سوم از زن

برای فهم نقش و تأثیر زنان در نهضت انقلابی و سیر مبارزه با رژیم پهلوی ناگزیریم که تاریخ و فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی بانوان را پیگیری کنیم.

شاید نقطه شروع این نوع فعالیت‌ها را باید در دوران مشروطه دانست که طیفی از زنان با حضور شورانگیز و مهم خود دست به فعالیت‌هایی سیاسی و اجتماعی زدند که همگی تحت دفاع از دین و خاک کشور انجام می‌شد. این زنان با حفظ حدود الهی و حجاب دست به اقدامات مهمی زدند که می‌توان در بین آن‌ها به دفاع از مشروطه، دفاع از مجلس ملی، دفاع از کشور، حمایت از تولیدات داخلی، دفاع از اولتیماتوم به روسیه و…. اشاره کرد. 

این سیر و فعالیت‌ها تا 1314 ادامه داشت و پس از آنکه رضاخان طی اصلاحات به اصطلاح فرهنگی خود برخی ممانعات و محدودیت‌ها نظیر حجاب گرفتن بانوان در اجتماع را مطرح ساخت، ما شاهد آن بودیم که اساساً دیگر آن شور و حجم فعالیت سیاسی و اجتماعی زنان رو به کاهش و سپس محو شدن رفت. این سکوت و عدم فعالیت زنان ادامه دار بود تا شهریور سال 1320 که رضاخان خلع شد و پسرش محمدرضا روی کار آمد. گرچه نسبت به دوران پدرش فضا کمی برای زنان بازتر شده بود، اما آلودگی مملو از فساد جامعه در دوران پهلوی فضا و تصمیم را به این سمت می‌برد که زنان در خانه بمانند و چندان در جامعه ظهور و بروز نداشته باشند. زنی که در جامعه تبلیغ می‌شد، زنی با مختصات و ویژگی‌های غربی بود و این درحالیست که قاطبه زنان ما سنتی و مذهبی بودند و ترجیح و حتی اجبار بر این بود که در خانه بمانند و چندان فعالیت سیاسی و اجتماعی در جامعه نداشته باشند. 

با شروع نهضت مبارزه حضرت امام خمینی(رحمة‌الله علیه) حکومت پهلوی دست به برخی اقدامات در راستای عفاف‌زدایی زد. انتشار مجلاتی نظیر زن روز، ترویج انگاره‌های فمنیستی، تضعیف بنیان خانواده و… همگی پس از سال 42 با سرعت و شدت بیشتری پیگیری شد. در چنین فضایی، برخی روشنفکران و علمای روشن‌ضمیر سعی کردند دست به یک مقابله با دو الگوی موجود بزنند. چیزی که در ادبیات امروزه انقلاب اسلامی «زن سوم» نام دارد در برابر آن سنت‌گرایی که زن را در پستو خانه قرار می‌داد و آن زن متجدد غربی مطرح شد. در آن دوران موضوع زنان و حضورشان در جامعه در اندیشه مرحوم امام خمینی از جدیت قابل توجهی برخوردار بود. اما طیف گسترده حوزه و جامعه مذهبی مثل امام نمی‌اندیشید و چندان ارزشی برای حضور زنان در عرصه‌های سیاسی و اجتماعی قائل نبودند. برای همین است که این تعبیر رهبری که فرمودند فرق سال 42 با 57 در این است که زنان در سال 57 کف میدان بودند، تعبیری دقیق و درست و البته ظریفی است. چراکه ما در سال 42 و در آغاز نهضت بخش فرهنگ‌ساز و آگاهی‌دهنده به خانواده را در میدان نداریم!

اما نکته اساسی این است که از سال 42 تا سال 57 یک فرهنگ‌سازی جدی در ایران شکل می‌گیرد که تفکر و اندیشه درمورد حوزه زنان را دگرگون می‌سازد. به طور مثال وقتی دکتر شریعتی کتاب فاطمه‌فاطمه است را می‌نگارند، در حقیقت در پی اصلاح اندیشه‌ای هستند که از حضرت زهرا و به تبع آن زن مسلمان چهره غیرحقیقی و نادرستی ارائه داده بود. دقیقاً مرحوم امام هم در همان دوران سخنان قابل توجهی ز حضرت زهرا دارند که در بین آنان در حقیقت الگوی حقیقی از زن مسلمان ایرانی را ترسیم می‌کنند. همچنین قابل توجه است که اهالی قلم نظیر محمود حکیمی، علی دوانی، شهید مطهری و… در آثار خود در زبان داستان و روایت‌نویسی سعی دارند چهره‌ای از زن اصیل مسلمان را احیا کنند که تا آن موقع مغفول مانده بود. این فعالیت‌های فرهنگی موچب شد پای زنان به مبارزه باز شود و هسته‌های زنان مبارز در ایران پدید آید. 

این زنِ مسلمان که الگوی سوم را در پیش می‌گرفت، اما در دهه‌های ۷٠و۸٠ با دو مانع و رقیب مواجه شد. از طرفی، دشمن چون از وجود انقلاب ضربه خورده بود، سعی کرد با پیگیری الگوی زن غربی، مختصات زن متجدد بر مبنای ارزش‌های مدرن را تبلیغ نماید. از آنسو هم جالب است که نگاه متحجرانه به زن به اشکالی وارد طیف‌های سیاسی شد و ارزش زن را در حد زینة‌المجالسی پایین آورد، یعنی امروزه هم در بین اصلاح‌طلبان و هم در بین اصولگرایان کسانی هستند که حضوز زنان را به مثابه شکل و فرم دموکراتیک پذیرفته اند اما چندان اعتنایی به این کنشگری ندارند. مساله مهم این است که آن زنِ الگوی سومی در طول این سالیان به خوبی یک موضوع را درک کرده است و آن کسب تخصص و دانش است تا بتواند در این دنیا و در این نزاع الگویی حرفی برای گفتن داشته باشد و بقای خود را استمرار بخشد.

انوشه سادات میر مرعشی
نقش زنان در انقلاب

یلدا زنانه‌ترین دورهمی ایرانیان است

🔻یلدا ظاهری دارد و باطنی ظاهرش تکریم طولانی‌ترین شب سال است اما باطنش تکریم زن و هنرهای زنانه است. گویا مردان ایرانی به بهانه طولانی‌ترین شب سال جمع می‌شوند تا هنرها و ذوقیات زن ایرانی را در دل خانواده تقدیر کنند.
🔻هر چه که در یلدا چیده‌اند از جنس هنر و علایق زنانه خبر می‌دهد و یک‌برگ برنده برای تمدن ایرانیان است که زن و خانواده محوری‌‌ترین نقش را در حفظ آن داشته‌ است. در خیلی از شهرهای ایران برای نوعروسان هدایای ویژه می‌برند که این هم نشانه تکریم زن در خانواده است. سالیان سال است که زن ایرانی مدیر خانه‌ است، سفره‌اش را با هنرمندی زینت می‌دهد و همه اعضای خانه را دور سفره جمع می‌کند و برایشان از شعر و ادب و معرفت می‌گوید.
همان فال حافظی که می‌گذاریم پای سفره یلدا، خبر از احساسات عاطفی ومعنوی زنان می‌دهد. در یلدا همه دور هم می‌نشینند تا ننه سرما از راه برسد و با قصه‌های شیرینش دل همه را گرم یادگرفتن اسرار زندگی کند.
🔻آری یلدا جلوه‌ای از زن و خانواده و خانه و فرهنگ دینی ایرانیست که غارتگران تمدن غربی دست چپاول به آن برده‌اند و می‌خواهند یلدا را جدا از مفاهیم دینی نشان دهند اما یلدا خود به تنهایی یک‌ سند از زندگی معنوی ایرانیان است.

✍️عالیه سادات